Gürcü ve Ermeni Kaynaklarında Hülagü Han’ın Bağdat’ı İşgali ve Halife İle Arasında Geçen Olaylar
“Hülagü” şafak sökerken Bağdat’ı muhasara etti. Her bir asker, surun kendi hissesine isabet eden kısmının tahribatıyla mükellef idi. Ve hiç bir kimsenin firarına meydan verilmemesi için kesin emirler de bulunulmuştu. Güvenilir bir adamını bir miktar askerle halifenin nezdine göndererek bunu teslim olmaya ve gelip hanın huzurunda kendisini haraçgüzar ilan etmeye davet etti.
İlk “halife” yalanlar ve aşagılayıcı sözlerle peygamberin alemdarı ve Hakan’ül -bahr ve’l-berr ünvanını haiz olmakla iftahar ettigini söyledi; ve:
“Sancak-ı şerif buradadır. Onu salIarsam siz hepiniz bütün dünya ile beraber mahvolursunuz. Sen bir köpek Türksün; neden sana boyun eğip haraç verecekmişim” dedi.
“Hülagü” bu hakaretler karşısında hiddet etmedi, Halifeye yazdıgı mektupta hiç azamet göstermedi.
Yalnız “Tengri yaptığını bilir” demekle yetindi. Ve surun yıkımını emretti. Mahsur kalanların dışarıya çıkarılmaması hususundaki emri de tamamen yerine getirildi. Şehir, asker ve asıl sakinleri ile dolu idi. Yedi gün surlarda nöbet beklediler, bu esnada ne ok attılar; ne de kılıca el uzattılar. Yedinci günü müteakip, mahsur ahali barış taleb etmek ve aman dilernek üzere “Hülagü”nün yanına gitti. “Hülagü” bunlara ilişilmemesini emretti. Bağdad’ın kapısından ahali akın akın çıkıyor ve Serdar’ın yanına koşuyordu. “Hülagü” bu halkı askerlerine taksim etti ve şehirden uzağa götürülerek orada başkaları sezmeden gizlice öldürülmelerini emretti. Böylece bunların hepsi imha edildi. Dördüncü günü bizzat halife Musta’sımve iki oğlu ve saraydaki büyük memurlar dahi yanında olduğu halde, geldi. “Hülagü” ye ve Tatar reisIerine takdim etmek için beraberinde gümüş, altın, azim miktarda mücevherat ve kıymettar elbise getirmişti. “Hülagü” ona, evvela derhal gelip arz-ı vücud edecek yerde geciktiğinden dolayı serzeniş etmekle beraber, hürmet ve ta’zimle muamele etti. Ve sonra dedi ki:
“Sen Allah mısın, insan mısın ?” Halife, cevaben: “Ben Allah’ın kuluyum, bir insanım” dedi.”
“Hülagü” sözüne devam etti:
“Bana sövüp saymayı, köpek diye hitab eylemeği, ve bana yiyecek ve içecek bir şey vermemeyi sana AlIah mı emretti? Öyle ise AlIah’ın köpeği olan ben aç oldugumdan seni paralayacağım” dedi.
Ve onu kendi eliyle öldürürken şu sözleri ilave etti:
“Bu vazifeyi başkasına bırakmayıp seni kendi elimle öldürmekligim, senin için bir şereftir” dedi. Musta’sım’ın ogullarından birini de kendi oğluna öldürttü. İkincisini de Dicle Nehri’ne attırdı.88 (Halifeden bahisle) dedi ki:
“Bir çok kanın dökülmesine bu adamın kibir ve azameti sebebiyet verdi. Gitsin, hesabını AlIah’a versin. Bize gelince, biz bundan mes’ul olmayız.”
Not: Araplar Moğolları sık sık Türk ya da Tatar adı ile anmıştır.
Zırva