Bilimler ve Sanatlar Hakkında Nutuk
Bilimlerin ve sanatların diriltilmesi, ahlakı düzeltmeye yardım etmiş midir?
Bilimlerin ve sanatların diriltilmesi, ahlakı düzeltmeye mi yardım etmiştir, yoksa büsbütün bozmuş mudur? İşte araştırılacak şey. Bu konuda bir tarafı kayırmalıyım? Hiçbir şey bilmeyen, bilmediğinden utanç duymayan bir adama yaraşır tarafı.
Farkındayım, söyleyeceklerimi, huzuruna çıkacağım mahkemeye sunmak güç olacak. Avrupa’nın en bilgili heyetlerinden biri önünde bilimi aşağılamaya, meşhur bir akademi karşısında cehaleti övmeğe nasıl cesaret edilir? Bu tezatları gördüm. Bunlar beni kesinlikle vazgeçirmedi. Kendi kendime: ” Yaptığım şey, bilimi kötülemek değildir.” dedim. ” Ben, erdemli adamlar önünde erdemi savunuyorum.” iyi insanların iyiliğe verdikleri değer, alimlerin bilime verdiği değerden çok çok fazladır. Öyleyse neden çekiniyorum? Beni dinleyen heyetin ilminden mi? İtiraf ederim ki, öyle; fakat bu çekingenliğim, nutkun düzen tarzı hakkındadır; söyleyenin kaanatleri için değil. Adil hükümdarlar, haksız oldukları tartışmalarda, kendilerini hiç tereddütsüz mahkum etmişlerdir. Bir hakkı korumak için en müsait durum, kendi davasında hüküm verecek aydın ve dürüst bir düşman karşısında bulunmaktır.
Bu düşüncenin verdiği cesarete, beni daha fazla pekiştiren bir sebep katılıyor: Kendi sezişime göre, hakikatin bulunduğu tarafı tuttuktan sonra, netice ne olursa olsun, mutlaka kazanacağım bir ödül var: Onu kalbimin içinde tutacağım.
Kaynak : Bilimler ve Sanatlar Üzerine, J.J Rousseau, Sayfa 17