Piyasa Dengesindeki Değişim: Talep Eğrisindeki Kaymalar
Bir malın piyasa arz eğrisi değişmiyor iken, talebi etkileyen faktörlerin birinde meydana gelecek değişim karşısında malın piyasa talebi artarsa talep eğrisi sağa kayacak, bu kayma sonrasında hem piyasa denge miktarı hem de piyasa denge fiyat düzeyi değişecek, yeni piyasa dengesi daha yüksek bir denge fiyatı ve miktarında kurulacaktır. Örneğin; devlet toplumdaki bireylerin refahına artırma adına her bir bireye yılda 2000 TL’lik bir transfer ödemesinde bulunursa, bu durumda bireylerin gelirinde bir artış meydana gelmiş olur. Bilindiği üzere tüketicilerin gelirinde meydana gelen bir artış her fiyat düzeyi için ilgili maldan talep edilen miktarın artmasına neden olacaktır. Bunun neticesinde de ilgili mala ait piyasa talep eğrisi bir bütün olarak sağa kayacaktır. Gelirdeki bu artışın piyasa dengesi üzerindeki etkisi Grafik 3.10’da gösterilmiştir. Gelirdeki artış piyasa talep eğrisini sağa kaydırıp (D1’den D2’ye kaydırıp) piyasa arz eğrisi S’yi daha yüksek bir denge fiyat ve miktarında kesmesine neden olacaktır. Bu kayma sonrasında piyasa denge noktası E1’den E2’ye kayacaktır. Sonuç olarak piyasa denge fiyatı P1’den P2’ye, piyasa denge miktarı da Q1’den Q2’ye çıkmış olacaktır.
Diğer taraftan piyasa arz eğrisi değişmiyor iken, talepte azalışa sebebiyet verecek olan faktörlerin birinde meydana gelecek olan değişme piyasa talep eğrisini sola kaydırır ve denge fiyatı ile miktarı değişir. Yeni piyasa dengesi daha düşük bir denge fiyatında ve miktarında kurulur. Bu açıklamalar talep eğrisini kaydıran tüm faktörler için geçerliliğini korur.