İktisada Giriş: Çapraz Fiyat Talep Esnekliği
Talep eğrisinde kayma ile ilişkili bir başka tür esneklik talebin çapraz fiyat esnekliğidir. Çapraz fiyat talep esnekliği; bir malın talep edilen miktarındaki yüzde değişmenin ilgili bir başka malın fiyatındaki yüzde değişmeye oranı olarak tanımlanır. Bu tanımlamada iki tür ilişkili mal ile karşılaşılır. Bunlar ikame ve tamamlayıcı mallardır. Bir malın fiyatı yükseldiği zaman öteki malın talebinde bir artış oluyorsa bu iki mal ikame malıdır. Örneğin, koyun etinin fiyatı yükseldiğinde insanlar dana eti tüketimini arttırırken, yüksek fiyatlı koyun etini daha az alırlar. Bu davranış dana eti talebinde bir artış (sağa kayma) ile ifade edilir. Koyun eti fiyatındaki artışa karşı dana eti tüketiminin ( talebinin ) gösterdiği duyarlılık talebin çapraz fiyat esnekliğiyle ölçülür. Çapraz talep esnekliğini gösteren formül ise;
Esneklik katsayısının 1,5 olmasının anlamı, koyun eti fiyatındaki her %1’lik artışa karşı talep edilen dana eti miktarının %1,5 oranında artmaktadır. Çapraz fiyat talep esnekliği ikame mallar için pozitif bir sayıdır. Dolayısıyla bir ikame malının fiyatı arttığı zaman tüketiciler öteki malı daha fazla alacaklardır. Eğer bir malın fiyatındaki artış bir başka malın talebinde azalışa neden oluyorsa bu iki mal tamamlayıcı maldır. Tamamlayıcı mallar için yapılan hesaplama ikame mallar için yapılan hesaplama ile tamamen aynıdır, tek fark sonucun negatif işaretli olmasıdır. Çapraz fiyat talep esnekliği için çizilecek grafik, gelir esnekliği için çizilen Grafik 4.8’e benzer. Tek fark ikame ve tamamlayıcı malların talebindeki değişme burada gelir yerine bir başka ikame ve tamamlayıcı mal fiyatındaki değişmeden kaynaklanmaktadır. Dikkat edilmesi gereken bir husus malların kendi fiyatlarının sabit varsayıldığıdır.