İktisada Giriş: İthalat Kotaları
İthalat kotaları, ithal mallarına sınırlama ve ulusal endüstrileri korumak için oluşturulur. Kota, belli bir dönem boyunca, ithal edilecek ürün miktarı üzerine bir tavan koyulmasıdır. İthal kotalarının ilk amacı ulusal endüstrileri diğer ülke üreticilerin rekabetinden korumaktır. Grafik 5.7’de, otomobil endüstrisine ilişkin kota uygulanmasının etkisi gösterilmektedir. Eğer dış ticaret üzerinde, bu tür bir sınırlama olmasaydı, otomobilin yurt içi fiyatı, dünya piyasa fiyatı olan 20 bin TL’ye eşittir. Bu koşullar altında, Türkiye’de 1,2 milyon adet otomobil satılacaktır. Bu fiyat düzeyinde ülkedeki üreticiler yurt içi arz eğrisine göre 400 bin adet otomobil arz edecektir. (1200–400) 800 bin adet otomobil yabancı ülkelerden ithal edilecektir.
Otomobil ithalatı 400 bin adet ile sınırlandırıldığında; yani kota 400 bin adet olarak uygulandığında ne olacaktır? Kota uygulaması, ithal otomobil arzını azalttığı için, kota uygulanan ürün fiyatı 30 bin TL’ye artar. Çünkü kota uygulanmasından sonra yurt içi arz eğrisi S (kotalı) olarak gözlenecektir. Bu yeni arz eğrisi 800 bin adet düzeyine kadar, dünya fiyatları düzeyinde seyrederken, bu miktarda dirsek yapmakta ve daha sonra yurt içi arz eğrisine paralel olmaktadır. Kota uygulaması sonucunda denge daha yüksek bir fiyat düzeyinde oluşmaktadır. Yüksek fiyatlar ulusal üreticileri üretimlerini artırmaları yönünde teşvik edecektir. Bu yüksek fiyat düzeyinde, tüketiciler 1 milyon adet ürün talep etmektedirler. Bu miktarın 600 bin adeti ulusal otomobil üreticileri tarafından arz edilecek ve 400 bin adeti ithal edilecektir.