Mayoz Bölünmenin Tüm Evreleri Temel Veteriner Genetik
Evre 1: Profaz I
Leptoten: Hücredeki kromatin ağı yavaş yavaş kısalıp kalınlaşarak kromozom halini almaya başlar. Her kromozom bir çift kardeş kromatidten oluşmuş durumdadır.
Zigoten: Bu evrenin en önemli özelliği başlangıçta kromozomların aynı hizaya gelmesidir. Kromozomlar bu evrede de sürekli kısalıp kalınlaşırlar. Kromozomlar aynı hizaya gelerek fermuar benzeri bir yapı halinde çift olarak bulunurlar. Bu yapıya sinaptonemal kompleks adı verilir.
Pakiten: Kromozomların replike olarak tetratları meydana getirdikleri dönemdir. Homolog kromozomlar yer yer birbirlerine yakınlaşırlar ve kardeş olmayan kromatidler bu yakınlaşma bölgelerinden birbirlerine bağlanarak sinaps meydana getirirler. Kardeş olmayan kromatidler arasında bu sinaps bölgelerinden parça değişimi meydana gelir. Bu olaya krossing- over adı verilir.
Diploten: Birbirleriyle sinaps yapmış olan kromozomlar bu evrede ayrılmaya başlarlar. Sinaptonemal kompleks kaybolur. Ancak kiyazma noktalarından hâlâ birbirlerine bağlıdırlar çünkü bu durum metafazda ekvatoral düzleme yerleşmeleri için gereklidir. Bu evrede kiyazma noktalarından bağlı 4 kromatid şeklinde görülürler.
Diyakinez: Metafaza geçiş evresidir ve bu evrede kromozomlar tamamen yoğunlaşırken ekvatoral düzleme doğru hareket etmeye başlarlar. Çekirdek ve çekirdek membranı kaybolur. Her bir tetratın iki adet sentromeri iğ ipliklerine bağlanır.
Evre 2: Metafaz I
Homolog kromozomlar hücrenin ekvatoral düzlemine yerleşerek metafaz plağını meydana getirirler. Bu aşamada homolog kromozomlar sentromer bölgelerinden iğ ipliklerine bağlı bir biçimde hücrenin zıt kutuplarına doğru olacak şekilde yerleşmiş durumdadırlar. Çekirdek membranı tamamen ortadan kalkmış durumdadırlar.
Evre 3: Anafaz I
Bu aşamada kromozomlar hücrenin iki kutbuna doğru çekilmeye başlarlar. Mitozdan farklı olarak mayoz bölünmenin anafaz safhasında kardeş kromatidler birbirlerinden ayrılmazken homolog kromozomlar birbirlerinden ayrılarak hücrenin kutuplarına doğru çekilmeye başlarlar. İşte bu evrede homolog kromozomların ayrılması sayesinde oluşacak olan yavru hücrelerde kromozom sayısı yarıya düşer. Diğer bir deyişle 2n sayıda kromozom içeren diploid bir hücreden n sayıda kromozom içeren haploid iki hücre meydana getirilmiş olur.
Evre 4: Telofaz I
Bu safhada kromozomlar hücrenin kutuplarına yerleşirler ve yine mitoz bölünmede olduğu gibi sitokinez gerçekleşir. Yeni hücrelerin çekirdek membranları oluşturulur ve mayoz I tamamlanmış olur.
Evre 5: Mayoz II
Buradaki amaç iki kromatid halinde bulunan kromozomları kromatidlerine ayırarak ayrı birer hücreye taşımaktır. Mayoz I’den daha kısa süren bu safhada profaz II, metafaz II, anafaz II ve telofaz II evreleri bulunmaktadır. Profaz II’de iğ iplikleri oluşur ve kromozomların sentromer bölgelerine tutunurlar. Metafaz II de her bir kromozomu sentromer bölgelerinden tutarak hücrenin ekvatoral düzlemine doğru çekerler. Metafazın sonunda kromozomlar iğ iplikleri ile sentromer bölgelerinden çekilerek ikiye ayrılırlar ve anafaz II safhasında her bir kromatid, hücrenin kutuplarına yerleşir. Telofaz II’de ise hücre sitokinez ile bölünür ve her bir kromozomdan tek bir kromatid barındıran 4 adet yavru hücre meydana getirilmiş olur (Resim 2.12).
