Temel Veteriner Genetik: Ünite 2 – Genetik Açıdan Hücre ve Organizma Özet
Ökaryot ve prokaryot hücre tiplerinin yapılarını açıklayabilmek
Genel olarak hücreler ökaryot ve prokaryot olarak ikiye ayrılırlar. Prokaryotlarda hücre duvarı ve hücre membranı bulunurken ribozom haricinde zar ile çevrili herhangi bir organelleri bulunmaz. Hücre içerisindeki reaksiyonlar sitoplazma içerisinde gerçekleştirilir. Genetik materyal ise halkasal yapıda olup yine sitoplazma içerisinde serbest olarak bulunmaktadır. Ökaryotlar ise hücredeki her bir işlem için özelleşmiş bir organel bulunmakla birlikte genetik materyal çekirdek içerisinde muhafaza edilmiş durumdadır.
Ökaryot hücre organellerini ve görevlerini tanımlayabilmek
Ökaryotlardakiorganelleringörevlerinimaddelerhalindeözetleyecekolursak;
• Hücre membranı hücreyi dış ortamdan izole ederken hücredeki madde alış verişini kontrol eder.
• Sitoplazma hücre içerisinde bulunan yarı akışkan sıvıdır. İçerisinde organelleri barındırır.
• Endoplazmik retikulum çekirdek zarı ile sitoplazma arasındaki zar ve kanal sistemidir hücre içerisindeki zarlı yapıların oluşumuna katılır.
• Ribozom hücre içerisinde protein sentezinin yapıldığı organeldir.
• Lizozomlar içerdikleri sindirim enzimleri ile hücre içi sindirimden sorumludurlar.
• Peroksizomlar lizozomlara benzemekle birlikte içerlerinde bulundurdukları enzimlerle çeşitli metabolik reaksiyonlarda görev alırlar.
• Golgi aygıtı hücre içerisinde sentezlenen protein ve enzimlerin hedef bölgeye iletilmesi için gereken paketlenme işleminden sorumludur.
• Mitokondri hücrenin işleyişi için gereken enerjinin üretiminden sorumlu organeldir.
• Kloroplastlar bitki hücresine özel olup mitokodri ile aynı görevi görmektedir ancak ATP üretimi yanında amino asitleri, yağ asitlerini ve kendi zarlarının lipit bileşenlerini de sentezlemekle görevlidirler.
• Sentrozom hayvan hücrelerinde hücredeki hareket olaylarından sorumlu organeldir.
• Nükleus prokaryotları ökaryotlardan ayıran en önemli yapı olup genetik materyali içerisinde barındırır.
• Nükleolus hücre boyandığında çekirdek içerisinde bulunan koyu bölgedir ve içerisinde çok miktarda RNA barındırır.
Hücreler bölünerek çoğalmaktadırlar ve eşeyli üreyen canlılardaki hücre bölünmesi genel olarak mitoz ve mayoz bölünme olarak ikiye ayrılır.
Mitoz bölünme ve önemini yorumlayabilmek
Mitoz Bölünme: Mitoz bölünme somatik hücrelerde meydana gelen bölünme şekli olup. İnterfaz evresinin sonunda kromozomların kendisini eşlemesi ile başlar. Profaz, metafaz, anafaz ve telofaz safhalarından sonra hücre bölünerek bir ana hücreden ana hücrenin genetik olarak kopyası olan iki adet yavru hücre meydana gelir.
Mayoz bölünme ve önemini yorumlayabilmek.
Mayoz Bölünme: Mayoz bölünme eşeyli canlıların cinsiyet hücrelerinde fertilizasyona katılacak olan gametleri oluşturmak için meydana gelir. Mayoz I ve mayoz II olmak üzere iki aşamada gerçekleşir. Bu bölünmede kromozomlar kendini bir kez eşledikten sonra iki adet bölünme gerçekleşir. Meydana gelen krossing over olayı ile birlikte bir ana hücreden ana hücrenin kromozom sayısının yarısı kadar kromozoma sahip ve genetik olarak ana hücreden farklı olan 4 adet gamet meydana getirilir.