Kasaplık Hayvan ve Et Pazarlama Kanalları
Kasaplık Hayvan ve Et Pazarlama Kanalları Kasaplık hayvan ve et pazarlaması; kasaplık hayvan et ve mamullerinin üretimden tüketime kadar olan süreçte; arz, talep, fiyat ve masraf faktörlerini onların muhtelif zaman, yer ve şekildeki durumlarına göre aldığı reaksiyonları değerlendirmektir. Pazarlamaya ilişkin bu hizmetler serbest piyasa ekonomisinde yerine getirilirken işletme ekonomisi kurallarına göre hareket etmek pazarlamanın başlıca amaç ve görevleri arasında yer almaktadır. Bir başka deyişle daha az masrafla tüketiciye en yüksek tatmin ve üreticiye en yüksek kârın sağlanmasıdır. Bu nedenle pazarlama konusu içine bu hizmetlerin yapıldığı işlerin organizasyonu da girmektedir. Kasaplık hayvan yönünden ele alındığında pazarlama kasaplık hayvan, et ve et ürünleri açısından; yetiştirme ve besi faaliyetlerinin son basamağını teşkil etmektedir. Kasaplık hayvan pazarlama faaliyeti kasaplık hayvanın et ve et ürünleri halini alıp tüketim safhasına geçme anına kadar devam etmektedir. Bu arada pazarlama, et ve et ürünlerinin imalat aşamalarını da içermektedir. Başarılı bir pazarlama sisteminin, et ve et ürünlerinin Türkiye’nin farklı bölgelerindeki değişik kalite ve miktarda talebinin karşılanması hedef alması gerekmektedir. Bu nedenle özellikle kasaplık hayvan ve et pazarlaması iç ve dış piyasalarda arz ve talebin toplumun ihtiyaçlarına uygun ve düzenli bir şekilde dengelenmesine hizmet eden teknik ve ekonomik faaliyetleri içermektedir. Pazarlama organları da sosyal ve ekonomik gelişmeye paralel olarak değişiklikler göstermektedir. Geçmiş yıllarda nüfusun yoğun olarak bulunduğu terminal pazarlara çok büyük önem verilirken bugün artık et endüstrisinin üretim bölgelerine kayması ve direkt kasaplık hayvan satışları önem kazanmaya başlamış bulunmaktadır. Kasaplık hayvan üretimi ve et sanayi açısından ileri ülkelerde teknolojiden etkin bir biçimde yararlanma, et ve mamullerinin sürümünü mevsimlik olmaktan çıkarmıştır.
Türkiye’deki kasaplık hayvan ve et pazarlamasında yer alan pazarlama organları aşağıdaki gibi sıralanabilir.
• Köy toplayıcıları
• Hayvan tüccarları
• Besiciler
• Komisyoncular
• Toptancı kasaplar
• Perakendeci kasaplar
• İhracatçılar (dışsatım)
• Et mamulleri imalatçıları.
Canlı hayvan ve etin tüketiciye çok sayıda aracıdan geçerek ulaşması, üretici kesimin kazancının düşmesine ve tüketicinin ise bu ürünler için ödediği fiyatın artmasına yol açmaktadır. Kasaplık hayvan ve et pazarlamasındaki sürüm kanalları, kasaplık hayvanın karkas (gövde), et ve mamulleri haline getirilmeleri sırasındaki kesim yerleri itibarıyla üç ayrı bölümde incelenebilmektedir.
• Mezbaha dışı kaçak kesimler
• Belediye mezbahaları
• Et ve Balık Kurumu (EBK) ve diğer et sanayi işletmeleridir (mezbaha ve kombina).
Mezbaha, kasaplık hayvanların kesiminin ve kesimi takiben etlerin ve sakatatların soğuk depoda muhafazasının yapıldığı, içerisinde sakatat temizleme ve/veya işleme tesisinin bulunduğu, teknik koşulları ve kapasitesine göre sınıflandırılan tesisler olarak tanımlanmaktadır. Diğer taraftan kasaplık hayvan ve et pazarlamasını ülkemizde yapıldığı yörelere göre ayırmak zorunluluğu bulunmaktadır. Bunlar;
• Köyde (kırsal alanda)
• Kasaba ve küçük şehirlerde
• Büyük tüketim merkezlerinde
Türkiye’de geleneksel kasaplık hayvan ve et pazarlama kanalları ile organları köklü ve oturmuş bir geçmişe sahiptir. Altyapı tesislerinin yetersizliği ve taşımada meydana gelen güçlükler, kasaplık hayvan ve et pazarlama maliyetlerinin yüksek olmasına neden olmaktadır. Geleneksel kasaplık hayvan ve et pazarlama kanalında sayıları 5-6’yı bulan genellikle 3-4 arasında değişen aracının hizmetini gerektiren uzun bir pazarlama zinciri mevcuttur. Pazarlama zincirinin bu kadar uzun olmasının en önemli nedenlerinden birisi kasaplık hayvan üretim, yetiştirme işletmelerinin küçük ve ülke genelinde dağınık bir yapıda olmasıdır. Bu durum, dağınık işletmelerden kasaplık amacıyla pazara sevk edilen hayvanların aracı hizmetlerinde çalışanların prodüktivite düşüklüğüne, dolayısıyla pazarlama maliyetinin yükselmesine neden olmaktadır. Diğer taraftan hayvansal ürünlerde pazarlama sistemleri (özellikle et ve süt) uzun ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu sistem üreticinin ürününü değer fiyatta pazarlayamamasına, tüketicinin de ürünleri pahalıya tüketmesine neden olmaktadır. Pazarlama kanallarındaki aracı sayısı artıkça ürünün maliyeti de artmakta ve nihai tüketiciye fiyat artışı olarak yansımakta, denetim sorunları da buna paralel olarak artmaktadır. Bu nedenle üretici ve tüketici fiyatları arasındaki farkı azaltmak, tüketiciye ucuz mal sağlamak için pazarlama kanallarındaki aracı sayısının mümkün olduğu kadar azaltılması hedeflenmelidir. Bu genel ve geleneksel yapıdaki pazarlama organ ve kanallarının açıklanmasından sonra aşağıda pazarlama bölgelerine göre kasaplık hayvan ve et pazarlaması konusunda bilgiler verilmiştir.