Hayvancılık Ekonomisi: Hayvansal Ürün Üretim Miktarları ve Verimleri
Türkiye’de 1990-2009 yılları arası türlerine göre kesilen hayvan sayıları ve kesim sayılarındaki yüzde değişim Tablo 8.5’de sunulmuştur.
Tablo incelendiğinde, 1990 yılına göre 2009 yılında, kesilen sığır sayısında %45,6 oranında; manda sayısında %94,3; koyun sayısında %22,4 ve keçi sayısında %44,7 oranlarında azalmalar görülmektedir.
Diğer taraftan aynı dönemde; 1990 yılı itibariyle 506.995 ton olan toplam kırmızı et üretimi, 2009 yılında %18,6 oranında azalarak 412.599 tona düşmüştür. Toplam et üretimi içinde sığır eti üretiminin payı ise %64,9 oranından %78,8 oranına çıkmıştır. Ancak manda, koyun ve keçi eti üretim payları farklı oranlarda düştüğü görülmektedir. Türkiye’de 2007 yılı itibariyle kişi başına düşen toplam et tüketimi 24,40 kg olup, toplam tüketim içerisinde; kırmızı et 10 kg, tavuk eti ise 14,40 kg civarındadır. Ancak aynı yılda kişi başına toplam et tüketimi AB ortalaması 86,16 kg, ABD ortalaması 122,79 kg’dır. Diğer taraftan aynı yılda kişi başına toplam süt tüketimi Türkiye’de 138,7 kg iken, AB’de 241,4 kg, ABD’de 253,8 kg’dır. Görüldüğü üzere ülkemizde kişi başına et ve süt tüketim düzeylerinin son derece düşük olduğu görülmektedir. Türkiye’de 1990-2009 yılları arası hayvan türleri itibariyle ortalama karkas verimlilikleri Tablo 8.6’da verilmiştir.
Tablonun incelenmesinden, Türkiye’de 2009 yılı itibariyle ortalama karkas verimlilikleri sığırda 216,6 kg/baş, mandada 206,9 kg/baş, koyunda 18,7 kg/baş ve keçide 19,2 kg/baş olup, genelde yıllar itibariyle ortalama karkas ağırlıklarında artış olduğu görülmektedir. Türkiye’de 1990-2009 yılları arası hayvan türlerine göre süt üretimi ve değişimi Tablo 8.7’de gösterilmiştir. Tablo incelendiğinde, 1990 yılından 2009 yılına toplam inek sütü üretim miktarının %45,5 oranında arttığı ancak, toplam manda sütü üretim miktarının %81,4; toplam koyun sütü üretim miktarının %35,9 ve toplam keçi sütü üretiminin %43,1 oranında azaldığı görülmektedir. Türkiye toplam süt arzının önemli bir kısmını oluşturan inek sütü üretim miktarının artmasına paralel olarak, aynı dönemde Türkiye toplam süt üretim miktarı %30,4 oranında artmıştır. Türkiye’de 1990 yılından 2009 yılına toplam süt üretimi içerisinde inek sütünün payı %82,77 oranından %92,35 oranına çıkmıştır. Diğer taraftan aynı dönemde manda, koyun ve keçi varlığının azalmasına paralel olarak toplam süt üretim miktarları düşmüş ve bunun sonucu olarak da toplam süt üretimi içerisindeki payları azalmıştır.
Tablonun incelenmesinden, 1990 yılından 2009 yılına hayvan başına süt üretim miktarının sığır, manda, koyun ve keçide sırasıyla %107,5; %6,7; %62,5 ve %87,5 oranında arttığı görülmektedir. Diğer taraftan Türkiye’de aynı dönemde inek başına ortalama süt miktarı önemli ölçüde artarak 2.803 kg’a ulaşmıştır. Türkiye’de hayvan başına inek sütü üretim miktarındaki artış, sığır sürü kompozisyonunda aynı dönemde artan kültür ırkı ve kültür melezi oranı ile açıklanabilir. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre AB’de ortalama karkas verimi 280,0 kg, hayvan başına ortalama süt verimi ise 6.117 kg’dır. Yukarıda incelenen gerek karkas, gerekse süt ortalama verimlilik düzeylerimizin yetersizliği açıkça ortaya çıkmaktadır