Genel Vergi Hukuk Yargılama Sırasındaki Haklar
Vergi ihtilafları idari yolların yanı sıra yargı yoluyla da çözümlenebilir. Yargılama sırasında da mükelleflerin yararlanabilecekleri bazı haklar vardır. Yargılama sırasında “adil yargılanma hakkı” çerçevesinde mükelleflerin sahip olduğu haklar; mahkemeye başvurma hakkı, bağımsız ve tarafsız mahkemelerde yargılanma hakkı, makul sürede ve hakkaniyete uygun yargılanma hakkı, kamuya açık yargılanma hakkı, susma hakkı, silahların eşitliği ve çekişmeli yargılamayı isteme hakkı, kararın gerekçeli verilmesini isteme hakkı şeklinde belirtilebilir. Ayrıca mükellefler yargı organlarına başvuru yapmaları ve yargılama sürecinde avukat veya temsilcisini bulundurma ve gerektiğinde bunlardan yardım alma hakkına da sahiptirler.
Hukukumuzda yargılamaya hakim olan ilkeler gereği mükelleflerin çeşitli hakları mevcuttur. Hukukumuzda delil serbestisi ilkesi, mükellefe kendi iddialarını, yemin ve vergiyi doğuran olayla ilgisi olmayan tanık ifadesi hariç, her türlü delille ispat etme hakkı vermektedir. Re’sen araştırma ilkesi, hakimin kendiliğinden araştırma yapmasını ve delil toplamasını gerekli kılarak (İYUK, md. 20/1), mükelleflerin bilmediği veya ulaşamadığı hususların da dikkate alınmasına imkân sağlamaktadır. Ayrıca, vergi davalarında belirli koşullarda mükelleflerin duruşma talebinde (İYUK md. 17) ve yürütmeyi durdurma talebinde (İYUK md. 27) bulunma hakları vardır. Diğer taraftan, adli yargıya sevk amacıyla mükelleflere karşı soruşturma yürütülmesi sırasında, mükellefler avukat bulundurma ve ondan yararlanma hakkına sahiptir (CMK, md. 149). Eğer mükellefler avukat tutacak durumda olmadığını beyan ederlerse adli yardım talebinde bulunabilirler ve baro tarafından kendilerine bir avukat tayin edilmesini isteyebilirler (CMK, md. 234).