Temel Veteriner Farmakoloji Ve Toksikoloji 4. Ünite – Sistem İlaçları Özet
Hormonal sistem ve ilaçlarıyla ilgili tanımları, ilaçların sınıflandırılmasını, çeşitleri, etkileri ve kullanılma alanlarını açıklamak
Vücutta, bezlerden sentezlenen ve fizyolojik görevlerde önemli rol oynayan, hormon adı verilen maddeler bulunur. Hormonlar, genel anlamda kimyasal yapılarına ve sentezlendikleri yere göre sınıflandırılır. Hayvanlarda hormonların eksiklik ya da fazlalıklarına göre, hormona özel çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkar; bu sorunlar ya da sağaltım sırasında hormona alınan cevaplar belli terimlerle ifade edilir (kriptorşizm, süperovülasyon gibi). Hormonların çeşitlerine göre yaptıkları etkiler de farklılık gösterir; genellikle yaptıkları etkilere ve çeşitlerine göre, üremede, büyüme ve gelişmede, metabolik fonksiyonların düzenlenmesinde, hormonal idrar tutamama problemlerinin sağaltımı ve eksikliklerinde yerine koyma gibi değişik amaçlarla kullanılırlar.
Yerel hormonlar ve antagonistleriyle ilgili tanımları, ilaçların sınıflandırılmalarını, çeşitleri, etkileri ve kullanılma alanlarını açıklamak
Yerel hormonlar, hormonlardan farklı olarak sentezlendikleri yerin hemen yakınındaki yerlerde etkili olan ve vücutta önemli fizyolojik ya da fizyopatolojik etkilere yol açan maddelerdir. Çoğu kez vücudun savunma reaksiyonu olarak açığa çıkan bu maddeler vücuda zarar verebilir. Bu nedenle bir kaçı dışında (prostaglandinler, serotonin gibi) sağaltımda pek kullanılmazlar. Bunların yerine yerel hormonların zararlı etkilerini ortadan kaldıran antagonistleri daha fazla klinik öneme sahiptir. Bu amaçla kullanılan maddeler antihistaminikler, antiserotonerjikler gibi adlar alır
İdrar söktürücü ilaçlarla ilgili tanımları, ilaçların sınıflandırılmasını, çeşitleri, etkileri ve kullanılma alanlarını açıklamak.
Organizmada çeşitli faktörlere bağlı gelişen ödemi gidermek, kalp rahatsızlıklarında kalbin yükünü hafifletmek, özellikle atlarda efora bağlı kanamaları kontrol etmek gibi amaçlarla idrar söktürücüler kullanılır. İdrar söktürücüler diüretik adıyla da bilinir. Kimyasal yapılarına, etki mekanizmalarına, iyon tutma (potasyum) özellikleri gibi çeşitli faktörlere bağlı sınıflandırılırlar.
Solunum sistemi ilaçlarının sınıflandırılması, çeşitleri, etkileri ve kullanılma alanlarını açıklamak
Hayvanlarda solunum sistemi hastalıkları başlıca bakteriyel, viral, paraziter nedenlerden ileri gelir. Ancak, çeşitli kimyasal maddelere tedavi ya da kontrolsüz maruziyet de solunum yollarında sorunlara (daralma gibi) yol açabilir. Bu nedenle, solunum yolu problemlerinde kullanılacak ilaç/ilaçlar çeşitlilik arzeder. En sık kullanılanları kemoterapötikler kısmında bahsedilen antibiyotiklerdir. Soğuk algınlığı gibi olgularda temel sağaltıma yardımcı olarak öksürüğü dindiren, balgamı söktüren veya bronşları genişleten ilaçlar kullanılır.
Sindirim sistemi hastalıkları ve ilaçlarıyla ile ilgili tanımları, ilaçların sınıflandırılmasını, çeşitleri, etkileri ve kullanılma alanlarını açıklamak
Sindirim sistemi, hayvanlarda hastalıkların en sık görüldüğü ve ilaç kullanımını en fazla gerektiren kısımdır. Bu sistemin hastalıklarının da solunum sisteminde olduğu gibi öncellikli sebepleri bakteriyel, viral, paraziter (kemoterapötikler kısmında bahsedilen) olgulardır. Bunların dışında stres faktörlerine, tedavi sırasında veya istenmeyen şekilde maruz kalınan çeşitli kimyasal maddelere bağlı olarak da sindirim sisteminde sorunlar ortaya çıkabilir. Sağaltımda kullanılan ilaçlar, nedenlerin çeşitliliğine göre oldukça farklılık gösterir. Bu sistemde yaptıkları etkilere göre ilaçlar genellikle, kusturucular, kusmayı kesenler, ishal yapıcılar, ishali kesenler, ülser tedavisinde kullanılanlar gibi adlandırılır.
Kalp-damar sistemi ile ilgili tanımları, ilaçların sınıflandırılmasını, çeşitleri, etkileri ve kullanılma alanlarını açıklamak
Kalp, vücudun kanı çevreye pompalayan ve kendi kendine uyarı üretme yeteneğine sahip, önemli bir organıdır. Kalple ilgili sorunlar genellikle damar sistemi ile ilgilidir ve bu nedenle birlikte değerlendirilir. Ancak, merkezi ya da çevresel faktörler de kalbi etkileyebilir. Diğer sistemlerde olduğu gibi, bu sistemde de sağaltımda kullanılacak ilaçlar nedene yönelik seçilir. Kalp-damar sistemi ilaçları genel anlamda kalp kasını kuvvetlendiren ve uyaranlar, antiaritmikler, damarları genişletenler gibi sınıflandırılır.