Hijyen ve Sanitasyon: Kitap Özeti | Ünite 8 – Özel Konularda Hijyen
Hijyen eğitiminin tanımını ve özelliklerini anlatabilmek
Hijyen herkes için her alanda, her yerde, her zaman gereklidir ve sürekli olmalıdır. Bu nedenle her yaşta ve cinsiyette insanlara etkili ve sürekli bir şekilde hijyen eğitimlerinin verilmesi gerekir. Bu eğitimlerde sadece bilgi aktarma hedeflenmemeli, davranışa değişikliği sağlayan ve beceri kazandırmaya yönelik olmalıdır.
Kronik hastalıklarda sağlık ve hijyen önlemlerini sıralayabilmek
Kronik hastalıklar başta yaşam süresinin uzamasına, beslenme alışkanlıklarında değişikliklere ve fiziksel aktivite yetersizliklerine bağlı olarak, birçok nedene bağlı olarak görülme sıklıkları artmaktadır. Bu hastalıklar ortaya çıktığında tedavilerinin başarılı ve etkili olabilmesi için, ilaçlar kadar, sağlık ve hijyen önlemlerinin alınması olmazsa olmazlardandır. Diyabet gibi vücutta birçok doku, organ ve sistemi ilgilendiren hastalıklarda alınacak hijyen önlemleri, diğer kronik hastalıklar için de benzerdir ve hastalara önerilebilir. Diyabetik hastanın kişisel hijyen önlemleri yanında alması gereken önlemler hem diyabet hastalığının kontrolü, hem de gelişebilecek ve geri dönüşümsüz istenmeyen sorunların (komplikasyonların) önlenmesi ve bertarafı için gereklidir.
Menstruel dönem, gebelik ve yaşlılık gibi sağlıkla ilgili özel dönemlerde hijyen özelliklerini açıklayabilmek
İnsan yaşamında bazı dönemler vardır ki çok özeldir. Özellikle 28 günde bir olan menstruel (adet) kanamalar ve gebelik, kadınlar için çok özel dönemlerdir. Menstruel dönem, hormonal değişimlere bağlı olarak kadınlarda ortaya çıkan fizyolojik bir durumdur. Öncesinde yaşanan premenstruel sendromla birlikte adet dönemi sağlık ve hijyen önlemleri açısından dikkat edilmesi gereken bir dönemdir. Sağlık ve hijyen önlemlerinin yeterince alınmaması kadının hem doğurganlığını, hem de genel sağlığını olumsuz etkileyebilir. Gebelik de aynı şekilde hem kadın, hem aile, hem de toplum için çok önemlidir. Bu dönemde sağlığı etkileyen risk etkenlerinin hepsi kadın ve anne karnındaki fetüsü etkiler. Anne ölümlerine, düşüklere, çocukta doğumsal bozukluklara neden olabilir. Bu nedenle gebelik başlamadan önceden başlayarak, gebelik döneminde sağlık ve hijyen önlemlerinin alınması kadın ve bebek sağlığı için zorunludur. İnsan yaşamı giderek uzamaktadır ve bu nedenle yaşlı nüfus sayısı artmaktadır. Yaşlanmaya bağlı ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler ile sağlıkla ilgili bozukluklar ve patolojiler birbirleri ile karışabilmektedir. Bu dönemde yaşlıların önemli bir kısmında en az 1 kronik hastalık vardır. Sağlık ve hijyen önlemleri alınmadığında ise hem ortaya akut ve kronik sağlık sorunları ortaya çıkar, hem de ortaya çıkan sorunların şiddetli olma olasılığı artar. Tersine alınacak önlemlerle hem hastalıkların önüne geçilmiş olur, hem yaşlı, yaşamını daha sağlıklı ve kaliteli sürdürür, hem de yaşam süresi daha da artar.
Günlük yaşamda ve sağlık amaçlı kullanılan araç ve cihazlarla ilgili sağlık ve hijyen önlemlerini özetleyebilmek
Günümüzde bireysel olarak kontakt lens, gözlük, işitme cihazı, kulaklık, cep telefonu gibi değişik amaçlara yönelik birçok cihaz, araç, gereç ve alet kullanıyoruz. Bunların da sağlık ve hijyen önlemleri içerisinde kullanılması gerekmektedir. Bu ürünlerin bir kısmı sağlık amacıyla kullanılırken, kontrolsüz ve uygun olmayan ürünlerin kullanılması yarar yerine ciddi zararlar oluşturabilmektedir. Örneğin; kontakt lensler görmeye yardımcı olması açısından olumlu etkileri varken, yanlış veya kontrolsüz satılan ürünlerin kullanılması, kullanırken temizlik kurallarına uyulmaması görme ve göz kayıplarına neden olabilir. Aynı şekilde gözlükler, işitme cihazları sağlık katkıları yanında, sağlık ve hijyen kurallarına uygun şekilde kullanılmazsa zararlı olabilir. Kişisel koruyucu kulaklıklar sağlam değilse, hijyen kurallarına uygun şekilde kullanılmazlarsa gürültüye karşı koruyuculukları olmaz, hatta işitme kayıplarına neden olabilirler. Aynı şekilde eğlence ve dinleme amaçlı kullanılan kulaklıklar, sağlık ve hijyen kurallarına göre kullanılmazlarsa, geçici veya kalıcı işitme kayıplarına neden olabilirler. Çağımız bilgi ve haberleşme çağıdır. Bilimsel yeniliklere ve teknolojik gelişimlere bağlı olarak hızlı bir değişim de söz konusudur. Haberleşme ve bilgi iletimi konusunda cep telefonlarının giderek artan bir şekilde yaygın kullanılması, hatta vazgeçilemez olarak kabul edilmesi, maalesef olumsuz sağlık etkilerinin göz ardı edilmesine neden olmaktadır. Cep telefonlarının sağlık üzerine etkileri tartışılmakla birlikte, olası ve ispatlanan olumsuz etkileri ihtiyatlı kullanma ve sakınma ilkesini gündeme getirmektedir. Yaşamımıza çok ciddi olumlu katkıları olan bu haberleşme olanaklarının kullanımında sağlık ve hijyen önlemleri mutlaka alınmalı, sağlık ve hijyen eğitimlerinde de bu konu üzerinde durulmalıdır.