Temel Veteriner Genetik Ünite 2 Bazı Notlar
Oluşumları sırasında ovum (yumurta hücresi) hücre içi organellerin tamamına sahiptir. Sperm ise baş kısmında genetik materyali bulunduran bir çekirdek ve ovumun hücre membranını delmek için akrozomal enzimleri bulundurmaktadır. Boyun kısmında kuyruk hareketini sağlamaya yarayan enerjiyi üretmekle görevli mitokondriler bulunsa da yumurtaya giriş esnasında kuyruk kısmı koptuğundan çekirdek haricindeki tüm organeller dışarıda kalmaktadır. Başka bir deyişle fertilizasyon (döllenme) meydana geldikten sonra oluşan zigotun sahip olduğu organeller ovumun içerisindeki organellerdir. Yani canlı hücrelerinde sahip olduğu mitokondrileri yalnızca annesinden almaktadır. Bu da genetik materyal olarak anneden daha fazla bilgi alındığı anlamına gelmektedir. Buradaki durumun önemi, mitokondriyal DNA’nın maternal (anne kaynaklı) olmasından dolayı iki farklı bireyin aynı anneden hatta iki farklı bireyin ortak bir atadan gelip gelmediğinin anlaşılmasında kullanılmasıdır. Üzerinde meydana gelen küçük mutasyonlar haricinde nesiller geçse de tüm dişiler bu DNA’yı yavrularına aktaracağından aradan ne kadar zaman geçerse geçsin aynı soya ya da aynı ortak ataya sahip olan bireyler birbirlerine olan genetik benzerlikten dolayı tespit edilebilmektedir.
Kromozomların kendilerine has olan paketlenmiş yapıları sadece hücre bölünmesi esnasında ışık mikroskobu ile görülebilir durumdadır. Hücre interfaz safhasında iken kromozom yapısı gözlenemez. Kromozomlar interfaz nükleusu içerisinde açılmış ve hücre içerisindeki olayların düzenlenmesi işlevsel haldeki DNA şeklindedir. Bu evrede hücre çekirdeğinde bulunan bu açılmış DNA yapısına kromatin ağı adı verilir. DNA ancak bu açık şeklinde iken replikasyon ve transkripsiyon işlemleri tamamlanabilir.
Homolog kromozomların metafaz evresindeki dizilimleri rastgele olmaktadır. Yani ana ve babadan gelen hangi kromozomun hangisi ile eşleşeceği tamamen şansa bağlıdır. Bunu sayısal olarak açıklayacak olursak; İnsanda 23 çift kromozom olduğundan bunların kombinasyon miktarı 223 olarak ifade edilmektedir ki bu da 8.388.608’e eşittir. Fertilizasyondan sonra oluşacak zigotun genetik kombinasyonunu hesaplarsak bu da (2×2)23 olacaktır. Buradan mayoz bölünme ve sonrasında fertilizasyonun gerçekleşmesiyle oluşacak zigotların her seferinde birbirlerinden ne kadar farklı olacağı anlaşılmaktadır.