İktisada Giriş Ünite 7 Önemli Notlar
Çok farklı endüstri yapıları olmasına rağmen iktisatçılar bu endüstrileri dört başlıkta gruplandırırlar: Tam rekabet, monopolcü rekabet, oligopol ve monopoldür. Bu gruplandırmada; piyasadaki alıcı ve satıcı sayısı, firmaların fiyat belirleme gücü, ürünlerin niteliği, firmaların piyasaya giriş-çıkış kolaylığı, ve uzun dönem denge durumları dikkate alınır.
Çünkü tam rekabet piyasasının özelliklerinin tümünü aynı anda taşıyan endüstrilerin nadir olmasıdır.
Tam rekabet piyasasındaki firma fiyat alıcıdır. Firma malın fiyatını değiştiremediği için firmanın ortalama ve marjinal hasılatı her çıktı düzeyi için sabittir ve piyasa fiyatına eşittir. Fiyat düzeyi değişirse bu eşitlik bozulmaz. Eğer fiyat artarsa, ortalama maliyet ve marjinal maliyet de artar. Eğer fiyat düşerse, her iki maliyet de düşer.
Tam rekabet piyasasındaki firma çıktı kararını MC=MR kuralına göre verir. Bu çıktı düzeyinde firmanın AR>ATC ise firma kârını maksimize eder. Eğer AR<ATC ise bu durumda firma zarar yapar. Bu durumda kritik konu, firmanın zararını minimize etme gayreti içine mi gireceği, yoksa piyasadan çıkma kararı mı vereceğidir. Eğer AR>AVC ise firma değişken maliyetlerini karşıladığı için piyasada kalma ve zararını minimize etmeye çalışacaktır. Eğer AR<AVC ise firma hiçbir maliyetini karşılayamamaktadır ve piyasadan çıkma kararı verir.
Tam rekabetçi firma AVC’nin minimum noktasının altındaki fiyat düzeylerinde işi bırakmakta ve piyasadan çekilmektedir. Buna karşın minimum AVC=P düzeyinden itibaren fiyat arttıkça firma üretimini artırmaktadır. Çünkü firma yüksek fiyat düzeylerinde, genellikle, kârlarını arttırmak için çıktı miktarlarını arttırmaktadırlar.
Piyasaya giriş çıkışların tamamlandığı uzun dönemde firma sayısı değiştiğinde, endüstrideki firmaların maliyetlerinin etkilenme derecesine göre endüstrinin sabit maliyetli, artan maliyetli veya azalan maliyetli olduğu ifade edilir. Endüstrinin sabit, artan veya azalan maliyetli olması endüstrinin uzun dönem arz eğrisini şekillendirir. Eğer sabit maliyetli endüstri ise uzun dönem arz eğrisi yatay eksene paralel; eğer artan maliyetli endüstri ise uzun dönem arz eğrisi pozitif; eğer azalan maliyetli ise uzun dönem arz eğrisi negatif eğimlidir.