Cinsiyet İle Sınırlı Kalıtım Temel Veteriner Genetik

Cinsiyet İle Sınırlı Kalıtım

Cinsiyet kromozomları üzerinde olmayıp otozomal kromozomlar üzerinde bulunan genlerin belirlenmesinden sorumlu oldukları karekterler fenotipik olarak tek bir cinsiyet üzerinde görülür. Bu şekilde her iki cinsiyette de genler otozomal kromozomlar üzerinde olmasına karşın bu karekterler tek bir cinsiyetle sınırlandırılmıştır. Genellikle bu karakterler üreme organları ile ilgili anatomik ve fizyolojik karakterler olabildiği gibi ikincil cinsiyet karakterleri ile de ilgili olabilir. Bu genler cinsiyete bağlı kalıtım ile ilgili değildir. Çünkü cinsiyet kromozomları üzerinde bulunmazlar ve farklı bir kalıtım yolu izlerler. Sadece tek bir cinsiyet üzerinde görüldüğü için de cinsiyet etkisinde kalıtımdan farklıdır. Bu kalıtım şekli ile ilgili olarak köpeklerde iki taraf­lı ya da tek taraf­lı olarak görülen cryptorchidism klasik bir örnek olarak verilebilir. Özellikle saf olarak yetiştirilen köpeklerde çok yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Testislerin sadece erkeklerde olmasına bağlı olarak cinsiyetle sınırlandırıldığı için erkek cinsiyette görülen cryptorchidism oluşumunu belirleyen genler hem annede hem de babadaki otozomal kromozomlar üzerinde olabilir. Yani bu hastalık, annede testislerin olmayışı nedeniyle görülmemekte ancak annenin otozomal kromozomlarındaki genlerinde olması nedeniyle erkek yavrularında görülmesine neden olan genleri bulundururabilir. Gene erkek cinsiyette görülen sperma niteliği ve niceliği ile ilgili genler aynı zamanda annede bulunur ve gene cinsiyet ile sınırlandırıldığı için bu özellikler sadece erkek yavrularında görülür. Dişilerde görülen yavrulama sayısı, yumurtlama hızı, servis periyodu ve herhangi bir süt verimi ile ilgili özellikler cinsiyetle sınırlı kalıtıma ait örneklerdir. Bu gibi özellikler sadece dişi cinsiyette görülmesine karşılık yavrularda bu özelliklerin iyi ya da kötü olarak şekillenmesi sadece anneye ait değildir. Eğer iyi süt verimi özelliklerine sahip bir ineğin dişi yavrusu da süt verimi açısından iyi özelliklere sahipse bu özelliklerin yavruda iyi olarak belirmesi sadece anaya bağlı değildir. Aynı zamanda bu özelliklerin şekillenmesinde baba da etkilidir. Hayvan ıslahında bu gibi çalışmalar yapılırken seleksiyon çalışmaları bu durum göz önüne alınarak yapılmaktadır. Sığırlarda süt verimini 14. Kromozomda bulunan DGAT (acyl-CoA: diacylglycerol acyltransferase) geni etkilemektedir. Gen otozomal kromozom üzerinde bulunduğu için hem boğa hemde inek DGAT1 genini taşımaktadır. Dolayısıyla dişi yavruda süt kalitesine etki edecek genin yavruya kalıtılmasında her iki cinsiyet de etki etmesine karşın bu verim sadece dişi yavruda sınırlandırılmıştır.

Bir Cevap Yazın