Ali Şîr Nevai, 1441 yılında (günümüzde Kuzeybatı Afganistan’da bulunan) Herat’ta doğdu. Ali Şir Nevai’nin yaşama döneminde Herat Timurlu Devleti hükmü altında idi ve Herat bu devletin en önemli kültürel ve entelektüel merkezlerinin başında gelmekteydi. Ali Şir Nevai’nin ailesi Çağatay sülalesindendi ve Ali Şir Nevai Timurlu Devleti içinde yüksek rütbeli bir sınıftan olarak “emir” (Farisi olarak mir) unvanını taşımaktaydı. Ali Şir Nevai’nin babası Siyabettin “Kıçına (Küçük)” adı ile bilinmekteydi. O zamanlar Sultan Timur’un dördüncü oğlu olan Şahruh Mirza Timurlu Devleti’nin Horasan eyaetinin valisi olup 1405’te Timur’un ölümünden 1447’ye kadar Timur devletinin batısını gayet bağımsız olarak Herat’tan yönetmekte idi.
Muhakemetü’l Lügateyn’den (1499 yılı) günümüz Türkçesiyle bir bölüm:
Türk ve Fars dilleri arasında kusursuzluk veya noksanlık bakımından çok büyük farklar vardır. Söz ve ibarede, kelimelerin anlam ve kavramında, Türkçe Farsçadan üstündür. Türk’ün öz dilinde öyle incelikler, güzellikler, sanatlar vardır ki inşallah yeri gelince gösterilecektir. Fars dili yüksek ve derin konuları anlatmada yetersizdir. Çünkü Türkçenin oluşumunda ve konularında pek çok incelik, özgünlük vardır. İnce farklar, en uçucu kavramlar için bile kelimeler yaratılmıştır ki bilgili kimseler tarafından açıklanmazsa kolay anlaşılmaz. Türk’ün bilgisiz zavallı gençleri güzel sanarak, Farsça şiirler söylemeye özeniyorlar. İyi ve etraflı düşünseler, Türkçede bu kadar genişlikler, incelikler, derinlikler ve zenginlikler durup dururken, bu dilde şiir söylemenin ve sanat göstermenin daha kolay, şiirlerinin daha beğenilir olacağını anlarlar…