Kobra etkisi! Halk arasında anlatılana göre İngiliz hükümeti Hindistan’ı işgal ettiği dönemde kobra yılanlarından çok çeker ve kobralara karşı savaş başlatır. Ne var ki İngilizler yılanlarla haşır neşir oldukça daha çok İngiliz kobra zehiriyle tanışır ve İngiliz askerleri ölmeye başlar. Bunu fark eden zeki bir İngiliz ise;
“Neden biz uğraşıyoruz ? Bununla Asil ingiizler değil, sefil Hintliler uğraşsın” der.
Kobra kafası getiren Hintliye ödül verileceği haberini yayarlar. Bunun üzerine kampanya başlar. Başlarda gerçekten Kobraların sayısı azalır; ancak zor koşullara muhteşem uyumları ile bilinen Hintliler “Madem bunlar her ölü yılana para veriyor o zaman biz bu kobraları besleyelim üretelim. Hem kim koşacak kobra peşinde?” derler. Bu fikirle yola çıkan Hintliler kobra çiftlikleri kurarak yılanları üretirler ve paraya para demezler. Bu durumu fark edip aptal yerine konduklarını anlayan İngilizler, hem daha fazla kobra üretilmesin diye, hem de zekaları ile daha fazla alay edilmesin diye kobra başına para verme kampanyasını durdurdular. Tabii Hintliler de kobraların para etmediğini görünce, kobraları besleyerek kaynak ve vakit harcamak istemezler ve tüm çiftliklerdeki kobralar salınır. Böylece ortam başlangıç durumundan daha çok kobraya sahip olur. Hindistan’ı kobralar basar. Doğal ortamlarında da çoğalmaya devam eden kobraların popülasyonu iyiden iyiye artar. İngilizlerin kontrol manyaklığı da böylece ters teper.
O günden beri kontrol altına alınması hedeflenen olaylarda eğer bir aksilik olur ve olaylar eskisinden daha kötü duruma gelirse buna “Kobra Etkisi” denir.
Bir de olayın fare etkisi vardır. O ise şöyledir.
Fare Etkisi! Buna benzer bir olay Fransız sömürgesi / kolonisi olduğu yıllarda Vietnam’da yaşanır. Rivayet edilir ki; burada da ölü yılan getirenlere ödül verilmeye başlanır ve yılanların kökünün kazındığı sanılırken bir başka problem ortaya çıkar: Fare yiyerek beslenen yılanlar ortadan kaldırıldığı için; bu defa; fare nüfusu olağanüstü rakamlara ulaşmıştır. Fransızlar; aynen İngiliz’lerde olduğu gibi fare ölüsü getirenlere ücret ödemeye başlar. Ancak meydanlar fare ölüsü yığınlarıyla dolar. Bunun da iyi bir çözüm olmadığı gören sömürgeci Fransızlar; bu defa; ölü farenin bir bütün olarak getirilmesi yerine; sadece kuyruğunun getirilmesi halinde aynı meblağı ödeyeceğini vaat ederler. İşsiz halk; farelerin üremeye devam etmesini sağlamak için kuyruğunu kestikleri fareleri öldürmeyip besleyerek el kokusuna alıştırmaya başlarlar. Bir müddet sonra görülür ki; ortalıkta kuyruksuz fareler cirit atmakta ve kendisini besleyecekleri zannıyla Fransız askerleri de dahil olmak üzere insanlara saldırmakta ve yiyecek bulamadığında da onları ısırmaktadır. Ortaya çıkan bu vahim durum karşısında Fransızlar tekrar eski yönteme dönüş yaparak fare ölüsü getirilmesini isterler. Ancak fare leşleri; mikropların üremesine, insanlara bulaşmasına sebep olmaya başlar. Bu hadiseye de “fare etkisi” adı verilir.