Roma Aile Hukuku: Kişiler evli olduklarını önceden yapılmış drahoma adı verilen bir sözleşmeyle ya da kilise görevlisi ve tanıklar huzurunda evlenme iradelerini beyan ederek ispat eder. Çocuğun evlilik esnasında doğumu soyunun sıhhati için yeterli değildir. Babanın doğumdan sonra kendisine gösterilen çocuğu kabul etmesi gerekir. Baba kabul etmezse çocuk sahipsiz olur, evden atılabilir veya öldürülebilir.
Roma Ceza Hukuku: Bir kimse diğerinin bedenine zarar verirse veya bir şey çalarsa zarar gören şahıs, zararın telafi edilmesini isteyebilir ve bu tazminat para ile ödenirdi. Örneğin el veya sopa ile kemik kırılmışsa zarar gören kişi hür ise 300, köle ise 150 Roma parası ödenir. Suçtan zarar gören kişinin tazminat dışında, işlenen suça karşılık ceza istemeye hakkı yoktur. Cezayı talep etme hakkı devletindir. Başkalarının sağlığını ve hayatını kötü etkileyecek sihir ve büyü, başkasına ait ürünün kötü olması için edilen dualar ölümle cezalandırılır.
12 Levha Kanunu Bir kimse, kendisine borçlu olan kişiyi hâkim önüne götürürse ve borçlu borcunu ödeyemezse belirli şekillere uyarak ona el koyar, evine götürür ve zincire vurur. Belirlenmiş zaman içinde yine ödeyemezse öldürebilir veya köle olarak satabilir.
Cengiz Han Yasası Aile Hukuku: Cariyelerden doğan çocuklar meşru çocuk addolunurlar ve nikâhlı zevceden doğan çocuklar gibi babalarının mirasından hisse alırlar. Çocukların derecesi analarının derecesi ile tayin olunur. Birden fazla kadınla evlenilmiş ise içlerinden ilk kez nikâhlanmış olan bazen de babasının soyu çok ünlü bir soy olan «baş kadın» kabul edilir.
Cengiz Han Yasası Ceza Hukuku: Bir kimsenin elinde çalınmış at bulunduğu takdirde bu kimse atı sahibine iade etmeğe ve bundan başka, at sahibine ceza olarak dokuz at vermeye mecburdur. Eğer çalan bu mali cezayı ödeyecek durumda değilse bunun yerine çocuklarını vermeğe mecbur edilir. Bizim sülaleden herhangi birisi yasa esaslarına aykırı hareket ederse birinci defasında onu sözle öğütlemelidir. İkinci defa yasayı çiğnerse uzun nutukla ikna edilmeye çalışmalıdır. Üçüncü defa olarak yasayı göz ardı ederse sülâleme mensup şahsı Balcıyun Kulcur denilen mahalle sürmelidir. … Şayet bundan sonra o kendisini ıslah edemez ise onu zincire vurarak hapse atmalıdır. Eğer hapisten çıktıktan sonra uslanmış olursa, bütün akrabaları toplanarak bir meclis kursunlar ve danıştıktan sonra bu suçluya karşı ne gibi tedbir almak gerekeceğine karar versinler.
Örneklerden de anlaşılacağı gibi insan topluluklarının kültür ve gelişmişlik düzeyleri ile sosyal yapıları hukuk kuralları ve bu kuralların uygulanması konularında farklılıklara yol açmaktadır.
Bleuoterion (Bloyterion): Eski Roma’da meclis binasıdır. Hemen hemen tüm Roma şehirlerinde bulunan bu yapılarda halk meclisi toplanır, sorunlar görüşülür ve karara bağlanırdı.