Müslüman Bilim Adamı: Sabit Bin Kurra

Yezidi bir ailenin çocuğu olarak Harran’da doğan (d.821) Sâbit b. Kurra (ö.901), gençlik yıllarında sarraflık mesleği ile uğraştı. Bu yıllarda nasıl olduğu tam olarak bilinmeyen bir biçimde Arapça, Yunanca, Süryanice ve Rumca’yı çok iyi bir biçimde öğrenmiştir. Bağdat’a gelirken yolda daha sonraları mekanik ve matematik konularında önemli eserleri kaleme alacak olan Beni Musa ailesinin üç oğlundan Muhammed b. Musa (ö.873) ile karşılaştı. Sâbit b. Kurra ile konuşan ondaki yeteneklerin farkına varan Muhammed, Beytü’l-Hikme’deki çeviri faaliyetlerine katılmayı teklif etti. Böylece Sâbit, Bağdat’ta bir müddet sonra Halife el-Mutezid’in (saltanatı: 892-902) huzuruna çıkmıştır. İslâm’ı kabul etmesi hususunda kendisine yapılan teklifleri kabul etmemiş ve Harran’ın geleneksel yıldız-gezegen kültüne inanan bir Yezidi olarak ölmüştür. Beytü’l-Hikme’nin en önemli dört çevirmeninden biri Sâbit b. Kurra’dır. Çeviri işindeki çevirmenlerin tamamına yakını Nesturi, Yezidi veya Yakubi Hıristiyanlardan oluşmaktaydı. Sâbit’in, matematik, astronomi, tıp, mantık, eczacılık, geometri, felsefe ve musiki ile ilgili telif, yorum ve özet çok sayıda eserin sahibi olduğu bilinmektedir. Dağların oluşumu, güneş ve ay tutulması, kızamık ve çiçek hastalıkları gibi konular hakkında da eserleri mevcuttur. Bunların sayısı konusunda çeşitli rakamlar ileri sürülmektedir. Bazı araştırmacılara göre, 10’u Süryani ve Sabii inançları ve tarihi ile ilgili olmak üzere toplam 133, bazı düşünce tarihçilerine göre ise 150 kadar Arapça, 15 dolayında ise Süryanice çalışması bulunmaktadır. Bu eserlerden elliden daha çoğu günümüze kadar gelebilmiştir. Yine Sâbit’in Süryanice olarak yazdığı “Hermes’in Kitabı” adlı eseri, Arapça’ya çevrilince Hermesci düşüncenin yayılmasına hizmet etmiştir. O, özellikle Aristo’nun “Organon” adlı eseri üzerinde durmuştur. Eflatun’un Devlet’ini incelemiş ve bu eserle ilgili olarak Eflatun’un Devlet’indeki “Remzlerin İzahı” isimli bir eser telif etmiştir. Matematik alanında yeni kuramlar ortaya atmış olan Sâbit, Grek öncesi bilgi külliyâtı üzerine araştırmalarda bulunmuştur. Sâbit’ in bazı eserleri şunlardır: “Kindi’ye Reddiye” (Süryanice) (bunu daha sonra öğrencilerinden İsa b. Useyyidin- Nasrâni, Arapça’ya çevirmiştir), “Deniz Suyunun Tuzlu Oluşunun Sebebine Dair”, “Calinus’un Gıdalar Üzerine Olan Kitabının Özeti”, Ay Tutulmasının Belirtileri Üzerine, “Güneş ve Ay Tutulmasının Nedeni” Hakkında, “Süryanice ve Arapça’nın Grameri” Hakkında Bu eserler yanında, Süryanice yazılmış, Sabiilerle ilgili bazı eserleri de şunlardır: “Ölülerin Tekfini Hakkında,” “Sabiiler’in İtikadı Hakkında”, “Taharet ve Necaset Hakkında”, “İbadetlerin Vakitleri Hakkında”. Bu eserlerin yanında Sâbit’e atfedilen çok sayıda eserin varlığı da bir gerçektir.

Bir Cevap Yazın