4. Ünite – Temiz Suyun Sağlanması ve Sanitasyon Sınavda Çıkan Sorular ve Cevapları
Doğru Cevaplar Kalın Punto ve Altı Çizili Olarak Belirtilmiştir
1- Aşağıdakilerden hangisi içme ve kullanma sularının dezenfeksiyonunda kullanılan maddelerden biridir?
a. Klor
b. Flor
c. Kalsiyum
d. Magnezyum
e. Sodyum
2- Aşağıdakilerden hangisi sularda saptanabilen mikrobiyolojik etkenlerden biridir?
a. Sodyum
b. Flor
c. Rota
d. Kurşun
e. Radyoaktivite
3- İçme ve kullanma sularının denetimi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a. İçme – kullanma sularının denetimi İl Sağlık Müdürlüklerince yapılır.
b. İçme – kullanma suların denetimi ile ilgili yönetmelik hükümlerinin yönetilmesinden Sağlık Bakanı yükümlüdür.
c. İçme – kullanma suları ile ilgili yönetmelikte sularda incelenecek mikrobiyolojik parametreler belirlenmiştir.
d. İçme – kullanma suları ile ilgili yönetmelikte sularda incelenecek kimyasal parametreler belirlenmiştir.
e. İçme – kullanma suları ile ilgili yönetmelikte sularda incelenecek radyoaktif parametreler belirlenmiştir.
4- Bir kentte insanlara sağlıklı ve güvenilir su sağlamaktan sorumlu kuruluş aşağıdakilerden hangisidir?
a. Muhtar
b. Valilik
c. Kaymakamlık
d. Belediye
e. İl Sağlık Müdürülüğü
5- Aşağıdaki ülkelerden hangisinde su sıkıntısı görülmektedir?
a. İzlanda
b. Portekiz
c. Hollanda
d. Avusturya
e. Türkiye
6- Bir kentteki şebeke sisteminde son kullanıcı noktasında klor düzeyi kaç ppm olmalıdır?
a. 0
b. 0.5
c. 1
d. 2
e. 5
7- Fransız sertlik derecesine göre orta sertlikteki suyun derecesi hangi aralıktadır?
a. 0-7.2
b. 7.3-14.2
c. 14.3-21.5
d. 21.6-32.5
e. 32.6-54.0
8- Aşağıdakilerden hangisi su kesintilerinde alınması gereken önlemlerden biri değildir?
a. Su kesintisinden sonra sular yeniden geldiğinde ilk 3-5 dakika gelen su içilmemelidir.
b. Kişisel olarak içme suları klor tabletleri ile klorlanabilir.
c. Klorlanamayan sular kaynatılarak kullanılmalıdır.
d. Kontrolsüz ve denetimsiz su kaynaklarından su temin edilmemelidir.
e. Köylerdeki kaynak sularından su temin edilmelidir.
9- Aşağıdaki kimyasal maddelerden hangisinin sağlık açısından suda mevcut olması istenir?
a. Flor
b. Kurşun
c. Cıva
d. Kadmiyum
e. Arsenik
10- Aşağıdakilerden hangisi içme ve kullanma su arıtımı aşamalarından biri değildir?
a. Filtrasyon
b. Havalandırma
c. Koagülasyon
d. Dezenfeksiyon
e. Sterilizasyon
Kentlerde içme kullanma su kalitesindeki sular, sürekli olarak kentte yaşayan tüm insanlara ulaştırılmalıdır. Kentlerde her musluktan temiz ve güvenilir nitelikte su akmalıdır. Kentlerde su kıtlılığı yaşanmaması için de gerekli önlemler alınmalıdır. Bu anlamda sanayide ve bazı tarımsal faaliyetlerde kullanılan suların içme kullanma su kalitesinde olması gerekmeyebilir. Örneğin; gıda amaçlı olmayan sanayide proses suyu olarak, içeriğinde yüksek metal içeriği olabilen ve içme kullanma suyu açısından uygun olmayan kuyu suları, yağış suları vb. kullanılabilir. Bunun için farklı su sistemleri kurulabilir. Buralarda kullanılan sulardan sonra oluşan atıksular da arıtılarak tekrar proses suyu olarak kullanılabilir. Böylece hem içme kullanma su kalitesindeki su bu alanlarda israf edilmemiş olur, hem de atık suları doğaya verilmeden arıtılarak yeniden kullanılmış olur.
Salgın, bir bölgede ve yerleşim yerinde belirli bir sürede, normalde beklenenden daha fazla sayıda olgunun ortaya çıkmasıdır. Su ile bulaşan mikrobiyolojik etkenler nedeniyle, kısa bir sürede çok fazla sayıda kişinin bu kirli suyu kullanması sonucu salgınlar görülebilir. Bu salgınların oluşmasında suyun içilmesi kadar, suyun temizlik amaçlı kişisel kullanım (diş fırçalama, el-yüz yıkama, banyo yapma vb.) ve mutfakta kullanımı da (yiyeceklerin yıkanması, mutfak malzemelerinin temizliği vb.) önemli bulaşma yollarındandır. Su ile ilgili salgıların ortaya çıkma nedenleri şunlardır:
• Dezenfeksiyon yapılmaması veya yetersiz olması,
• Ham su kaynağının atık su ve kanalizasyon suları ile kontamine olması,
• Çapraz bağlantı nedeniyle geri emilim olması,
• Su şebekesine yeni bağlantılar ve bakım-onarım çalışmaları yapılırken gerekli önlemlerin alınmamasıdır.
Ülkemizde 2016 yılındaki mevcut mevzuata göre kentlerde her musluktan sağlıklı ve güvenilir suyun akmasından yerel yönetimler (büyükşehir belediyeleri, belediyeler, muhtarlıklar, il özel idareleri) sorumludur. Suyun sağlanmasından T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İlbank gibi kurumların da yetki ve sorumlulukları vardır. Sağlık Bakanlığı ise bu suların sağlıklı ve güvenilir olup olmadığının denetimini yapar. Bunu da Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’nun il örgütlenmesine bağlı olarak Halk Sağlığı Müdürlükleri ve Toplum Sağlığı Merkezleri’nce yapılmasını sağlar. Bir dağıtım şebekesinden ya da bir tankerden sağlanan ya da gıda üretiminde kullanılan içme-kullanma amaçlı su için, numune alma sayısı ve analiz sıklığı belirlenirken, su kaynak sayısı, dağıtılan suyun miktarı ve hizmet verilen nüfus dikkate alınarak yapılır.
Su kesintileri; kişisel hijyeni olumsuz yönde etkileyerek kentsel alanlarda özellikle de okul, kışla, hastane gibi toplu yaşanılan yerlerde bulaşıcı hastalıkların görülmesine ve salgınların çıkmasına neden olabilir. Özellikle su kesintisinin şebekede oluşturacağı negatif basınç, hem geri emilimlere, hem de şebekedeki borularda çatlamalara neden olabilir. Ayrıca su verildiğinde bu sefer pozitif basınç nedeniyle bu çatlaklar daha büyüyebilir ve hatta su şebeke hattında patlaklar oluşabilir. Bu nedenle ciddi düzeyde su kaybı da yaşanabilir.