7. Ünite – İş Yeri Hijyeni: Hijyen ve Sanitasyon Özet
İş sağlığı ve hijyenini tanımlayabilmek
İnsanlar değişik nedenlerle çalışırlar. Ancak işin niteliği ve taşıdığı risklere bağlı olarak çalışanların sağlığı olumsuz etkilenebilir. İş sağlığı, bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik hâllerini sürdürme ve daha üst düzeylere çıkarma çalışmalarıdır. İş ortamında sağlığı etkileyen etkenler fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik ve psikososyal etkenlerdir. Bu etkenlerin kontrol altına alınması ve temizlik önlemlerine iş hijyeni denir.
İş yerindeki fiziksel etkenlerin özelliklerini ifade edebilmek
İş ortamında en çok karşılaşılan etkenler fiziksel etkenlerdir. Sıcak-soğuk, gürültü, aydınlatma, titreşim, radyasyon, elektromanyetik alanlar ve basınç bu etkenlerdendir. Bu etkenlerin etkisini değerlendirebilmek için ölçmek gerekir. Ölçüm sonuçlarına göre gerekli önlemler alınmalıdır.
İş yerindeki kimyasal etkenlerin özelliklerini özetleyebilmek
İş yaşamında en çok kullanılan maddeler kimyasal maddelerdir. Bunlar metaller, gazlar, çözücüler, pestisitler, asit ve alkali maddelerdir. Kimyasal maddeler akut ve kronik etki gösterebilirler. Hatta kanserlere bile neden olabilirler
İş yerindeki biyolojik etkenlerin özelliklerini sıralayabilmek
Sağlık hizmetlerinden, tarım ve hayvancılığa, tekstilden aşı üretimine, gıda üretiminden katı ve sıvı atıkların bertarafına kadar birçok alanda biyolojik etkenler, çalışma yaşamında ciddi sağlık sorunlarına neden olabilirler.
İş yerinde ergonominin önemini tanımlayabilmek
İnsan teninin dışındaki her şey çevredir. İşin, iş ortamındaki her şeyin insana uyumlaştırılmasına ise ergonomi denir. Ergonomik olmayan iş ortamı ve bu ortamdaki her türlü malzeme, araç-gereç, mobilya vb. eşyaların insanın yapısına uygun olmaması hem iş verimini düşürür, hem de çalışanın sağlığını olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle iş yerinin ergonomik koşullarının uygun olması zorunlu bir gerekliliktir.
İş yerinde psikososyal etkenlerin özelliklerini ifade edebilmek
İnsan sosyal bir varlıktır ve çalışan insanın en aktif zamanı işte geçer. İş ortamındaki etkenler ve diğer tüm insanlar çalışanın psikososyal durumunu olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir. İş sağlığı tanımında da yer alan ruhsal yönden iyilik hâlinin sürdürülmesi, göz ardı edilmemesi ve iş yaşamında, üzerinde önemle durulması gereken bir konudur.
İş yerinde alınabilecek hijyen önlemlerini sıralayabilmek
İş hijyeni tanımına uygun olarak fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psikososyal etkenlerin iş yeri ortamında kontrol altına alınması, iş sağlığı ve güvenliği için gereklidir. Bunun için iş yeri ortamı ve çalışanlara yönelik önlemler alınmalıdır. Teknik önlemler adı verilen işlemlerde iş yeri ortamı her yönden değerlendirilmelidir. Tıbbi önlemlere ait işlemlerde ise çalışanların işe girişlerinden başlayarak sağlıkları değerlendirilmeli ve yapılan tüm muayene ve ölçümler kayıt altına alınmalıdır. İş yerinin ve çalışanın sağlıklı ve güvenli olabilmesi alınacak bu önlemlerin sürekli ve etkin şekilde olmasıyla mümkün olduğu akıldan çıkartılmamalıdır.