Tedarik Zinciri İçinde Lojistik Yapı
Bu konunun kafalarda soru işareti bırakmaması ve netlik kazanması için, öncelikle lojistik ve tedarik zinciri arasındaki farkın çok iyi anlaşılması gerekmektedir. Buraya kadar lojistiğin işletmelerde hangi faaliyetleri kapsadığı ve hangi teknolojilere sahip olduğunu açıklamaya çalıştık. Lojistiğin faaliyet alanının genişliği, şu soruyu akla getirmektedir. Lojistik mi yoksa tedarik zincirimi daha kapsamlıdır? Bu soru çoğu zaman çelişkili bir biçimde cevaplanmakta ya da kavramlar birbiri yerine kullanılmaktadır. Daha detaylı açıklamaya geçmeden önce “lojistik ürünleri olması gereken yere ulaştırır ancak tedarik zinciri yönetimi bu süreci, tüm şirket faaliyetlerini organize ederek daha ileri aşamalara götürür” açıklaması ile tedarik zinciri kavramının lojistiğe göre kapsamlı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak tabiki bu sorunun cevabı için yukarıdaki cümle yeterli bir açıklama olmamaktadır. İşletmelerde lojistik süreçlerin planlanması her aşamada hayati önem taşımaktadır. Stok yönetiminde ne kadar stok tutulacağı? ne kadar stok devir hızı öngörüldüğü? değerleme yönteminin ne olacağı gibi kararlar? depo yeri seçiminde depo alanı, depo otomasyon düzeyi ve bunun için yapılacak yatırım düzeyi, depo personelinin sayısı gibi kararlar, hangi ülkelerde üretim yapılacağı? hangi ürün veya hammaddelerin nerelerden ithal edileceği? nelerin üretilip, nelerin satın alınacağı kararları? nasıl bir elleçleme ve ambalajlama yönteminin kullanılacağı? ambalajın şekli, büyüklüğü, dayanma ve koruma özelliği kararları, teslimat şekli kararları, lojistik organizasyonun yapısı kararları kullanılması gereken bilgi işlem sistemlerinin ileride hedeflenen konuma ulaşmak üzere planlanması kararları, bütçeleme ve nakit akışı gibi kararlar, lojistik süreç içersinde cevap aramaktadır. Lojistik, bu sorulara yanıt ararken, tedarik zinciri bu süreci, tüm paydaşlarla beraber ve zincirin diğer tüm faaliyetlerini kapsayacak şekilde organize etmektedir.
Lojistik ve tedarik zinciri bakış açısıyla faaliyetler incelendiğinde aşağıdaki tablo karşımıza çıkmaktadır; ( Tablo 7.1)
Tablo 7.1 incelendiğinde, tedarik zinciri yönetimi kavramı için, lojistiğin genişletilmiş bir biçimi olduğu algısı oluşmaktadır, bu algı yanlış olmamakla birlikte, aslına bakılırsa tedarik zinciri düşünülenden daha kapsamlı bir faaliyet alanına sahiptir. Tedarik zinciri yönetimi, etkin ve verimli bir şekilde ürün/hizmet üretebilmek için gerekli olan tedarikçilerden son tüketiciye kadarki tüm üretim, lojistik ve servis faaliyetlerinin yönetimidir. Cranfield Üniversitesi Profesörü olan Martin Christopher; “Gelecekte kurumların rekabeti ürettikleri ürünlerde veya tüketilen ülkelerde değil, kullandıkları tedarik zincirlerinde olacaktır” şeklinde ifade etmiştir. Önemi büyük olan tedarik zinciri yönetimi ileri teknoloji, bilgi yönetimi ve yöneylem teknikleri kullanılarak desteklenmektedir, bu sayede ürün ve hizmetlerin üretim ve teslimatının iyileştirilmesi ve müşteri memnuniyetinin arttırılması için gerekli faktörleri planlamakta ve kontrol edilmektedir. Tedarik zinciri yönetimi, lojistik kavramına göre daha kapsamlıdır. Bilgi sistemlerinin bütünleştirilmesi, planlama ve kontrol faaliyetlerinin koordinasyonu gibi lojistik kavramı içerisinde belirtilmeyen bileşenleri de içermektedir Teknoloji, tedarik zinciri yönetiminde amaç değil araçtır. Teknolojiyi mevcut süreçlerin üzerine oturtmak çoğu zaman doğru sonuç vermemektedir. Ayrıca, tedarik zinciri yönetimi teknolojilerini kullanabilecek kaliteli insan kaynağının eksikliği hissedilmektedir. İlgili eğitimler ve kariyer planları ile insan kaynağına yapılacak olan yatırımların büyük değer yaratacağı unutulmamalıdır. Başarılı bir tedarik zinciri yönetimi için insan, süreç ve teknoloji boyutlarının bir arada ele alınması gerekmektedir.
Tedarik zinciri yönetimi, işletmelerin rekabet edilebilir fiyatlarla yüksek kalitedeki malzemeleri ve bileşenleri sağlayabilmesi için tedarikçileriyle birlikte çalışabilme yeteneği olarakda tanımlanmaktadır. Tedarik zinciri yönetiminde tedarikçiler, taşımacılar, işletme içi bölümler ve işletmeler arasında bağlantı sağlayarak, zincir tüm faaliyetlerin koordinasyonunu sağlamaktadır. Ürünlerin, tedarik zincirinde tedarikçilerden üreticilere ve üreticilerden dağıtıcılara hareketinin koordine edilmesini ve zincirin tüm üyeleri arasında satış tahminleri, satış tarihleri, promosyon kampanyaları vb. bilgilerin paylaşımını içermektedir. Son zamanlarda, örgütler arası bütünleştirmeye ilgi artmaktadır. Lojistiğin ötesine geçen tedarik zincirlerindeki işletme faaliyetlerinin bütünleştirilmesine ihtiyaç vardır. Bir örgütün içsel fonksiyonlarına (lojistik, üretim, pazarlama gibi) ek olarak, yeni ürün girişinde pazarlama zamanını uygun hale getirmek için ürün sürecindeki dışsal örgütleri (tüketiciler, tedarikçiler, müşteriler) bütünleştirme ihtiyacı görülmektedir. Müşteriler için değer ekleyen tedarik zincirindeki karşılıklı işletme süreçlerinin bütünleştirilmesi tedarik zinciri yönetimi olarak açıklanmaktadır. Bu tanımlama terimin orjinal tanımının benzeridir. Orjinal tanımına göre Tedarik Zinciri Yönetimi; bağımsız örgütlerin bütünleştirilmesidir.
Şekil 7.8’da bütünleştirilmenin meydana geldiği aşamalar gösterilmiştir. Bilindiği gibi her aşama bütünleştirilmiş olan farklı bağımsız birimler hakkındadır. Fakat burada yalnızca işletme fonksiyonlarının veya tüm şirketin üzerinde durulup durulmaması sorun değildir. Bütünleştirmenin altı çizilen prensibi tüm durumlarda aynıdır. Farklılık tedarik zincirinin uzunluğudur. Bu durum tedarik zinciri tanımlandığında göz önüne alınmak zorundadır.