Tedarik Zinciri Yönetimi: Lojistikte Bilgi Teknolojilerinin Önemi
Son yıllarda bilgi teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişme, özellikle lojistik sektörünü, kamyonculuk boyutundan alıp, gerçek konumuna getirmiştir. Lojistik, önemi ve faydaları her zaman bilinen bir kavram olup dünyada kendi yerini son yıllara kadar konumlandıramamıştır. Bu yeni konumlandırmada özellikle elektronik tedarik ve elektronik lojistiğin çok büyük etkisi olmuştur. Lojistik altyapısı güçlü olmayan firmaların pazarlama işlevlerinde başarılı olabilmeleri mümkün görünmemektedir. Örneğin, General Motors tedarikçileri ile oluşturduğu elektronik ağlar yardımıyla sıfır stok ve tam zamanında üretim (JIT) sistemlerini uygulayabilmekte ve bu sayede birim maliyetlerini düşürebilmektedir. (Şekil 7.6)
Pazara ilişkin talep tahminleri doğrultusunda malların hareketinin planlamasında, stok hareketlerinde, depo hareketlerinde, evrakların hazırlanmasında, sevkiyat, teslimat, mal bedellerin tahsili, müşteri ile kurulan ilişkilerde, iade mallar gibi lojistikle ilgili bütün lojistik süreçlerde bilgi teknolojilerinin kullanımı gerekmektedir. Ürünlerin, doğru zamanda, doğru yerde, doğru bilgi ile sunulması, nitelikli bilgi transferi sağlayan bilgi teknolojileri sayesinde gerçekleştirilmektedir. Lojistik süreçlerde taşıma operasyonlarından, siparişin alınmasına, sevkiyat bilgilerine, teslimat yerleri, dönüş yükü gibi filo yönetiminin temelini oluşturan bilgi teknolojilerine dayalı alt yapısına kadar tüm süreçler, bilgi teknolojileriyle yönetilmektedir. Bilgi teknolojilerine sahip işletmelerin operasyon maliyetleri düşmekte, nitelikli işletmecilikle standardize edilmiş süreç yapılarıyla müşteri memnuniyeti yükselirken, daha rekabetçi yapı oluşturulabilmektedir. Bu nedenle, bilgi teknolojilerinin etkin kullanımı ayrıca bir faaliyet olarak göstermek yanlış olur, bilgi teknolojileri, tüm faaliyetlerin ortak hareket noktası haline gelmiştir. Bilgi sistemi, lojistik faaliyetler konseptine uygun hâle getirilebilmesi için (Şekil 7.7’te gösterildiği gibi) “Lojistik Veritabanı Bileşenlerinin” oluşturulması gerekmektedir.
Bu bileşenler:
• İşletme kayıtları: Sermaye maliyeti, lojistik faaliyetlerin maliyeti ve standart maliyetler.
• Yönetim: Rekabetçi hareket, satış tahminleri, gelecek trendleri, ürün teklifleri ve yeni pazarlar.
• Sektör/dış veriler: Pazar payı, demografik trendler, mevcut ürün ve ekonomik trendler.
• Operasyonel veri: Taşıma ücreti, ulaşım günlüğü, stok, ürün hareketleri.
• Sipariş işleme: Müşteri lokasyonu, sipariş günlüğü, satıcı, kâr, spariş durumu.
• Rapor oluşturma: Sipariş performansı, taşıma performansı, atık parça ve geri dönüşler, lojistik performans, maliyet raporları gibi verilerden oluşmaktadır.
Günümüzde bütünleşmiş sistemlerle alıcının sipariş vermesinden itibaren, üretimle ilgili lojistik, finansal planlama, depo yönetimi, stok kontrolü, taşımacıların sevkiyat planlaması gibi süreçlerin tamamı, birlikte, birbirleriyle etkileşimli gerçek zamanlı hizmet üretecek duruma dönüşmüş durumdadır. Bu bütünleşmeyi sağlayan bilgi teknolojilerinden bazıları aşağıda belirtilmiştir.
• Yönetim Bilgi Sistemi, (MIS: Management Information System),
• Karar Destek Sistemi, (DSS:Decision Suport System),
• Üst Düzey Yönetim Bilgi Sistemi, (EIS: Executive Information System),
• B2B (Business to Business, İşletmeden-İşletmeye),
• B2C (Business to Consumer, İşletmeden-Müşteriye),
• Ekstranet,
• Depo Yönetim Sistemi, (WMS: Warehouse Management Systems)
• Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP: Materials Requirement Planning),
• Dağıtım Kaynakları Planlaması (DRP: Distribution Resource Planning),
• Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP: Enterprise Resource Planning ),
• Taşıma Yönetim Sistemi (TMS: Transport Management Systems),
• Kurumsal Veri Ambarı ,(EDW: Enterprise Data Warehouse),
• Elektronik Veri Değişimi, (EDI: Electronic Data Interchange),
• Barkod Teknolojisi,
• Radyo Frekanslı Kimlik Belirleme (RFID:Radio Frequency Identification),
• Global Konumlama Sistemi (GPS: Global Positioning System),
• Paket Anahtarlamalı Radyo Hizmetleri, (GPRS (General Packet Radio Service),
• Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS: Geographic Information System)