Temel Veteriner Genetik Ünite 4 Notlar
Kromozomlar arasında parça değişimi homolog kromozomlardaki sıklıkta olmasa da homolog olmayan kromozomlar arasındada olabilmektedir. Bu durum homolog olmayan rekombinasyon, transpozisyon olarak adlandırılmaktadır. Genomda farklı bölgeler arasında parça değişimidir. Ökaryotlarda bir kromozomdan diğerine ya da aynı kromozom üzerinde bir noktadan diğerine genlerin yer değiştirmesidir.
Eğer aynı kromozom üzerinde yer alan genler birbirlerine çok yakınlarsa aralarına krossing over denk gelme olasılığı da oldukça düşük olacaktır. Bunu bir ipin üzerine üç düğüm atarak deneyebilirsiniz. Birbirine yarım santim uzaklıkta olan iki düğüm arasında ikinci bir düğüm atma şansınız düşük olacaktır. Ancak birbirinden 10 santim uzak olan iki düğüm arasında ikinci bir düğüm atma şansınız oldukça yüksektir. İp örneğinden de anlayacağınız gibi iki gen birbirine çok yakınsa krossing over düşük oranda şekillenir ve rekombinantların oluşumuna bağlı olan rekombinasyon frekansı da düşük olacaktır.
Hayvan kan grupları konusunda yapılan çalışmalar, kan gruplarını belirleyen allellerinin fazla olması (örneğin sığırda bir lokusta 300 allel olması) ve her hayvanın farklı kan grubunun yanı sıra farklı farklı biyokimyasal polimorfizminin bulunması dolayısıyla oldukça karmaşık işlemlerdir. Çiftlik hayvanlarında kan gruplarının belirlenmesi; ebeveyn tespiti durumlarında, önemli verim özelliklerinin bu gruplar ya da polimorfizmler ile ilişkilendirilmesinde kullanılmaktadır. Bunların yanı sıra ikizlik tespiti ve atlarda hemolitik sarılık önlenmesi de bu gruplar ve polimorfizmlerin kullanım amaçlarındandır. Ebeveyn tayini özellikle atlar konusunda önem kazanmaktadır. Bu testler, mahkemelere intikal etmiş hırsızlık olaylarının ve yarışlarda kullanılan atların Arap veya İngiliz soyundan olup olmadıklarının açıklığa kavuşturulması için yapılmaktadır.
Uniparental dizomi, gamet oluşumu sırasındaki ayrılma ve eşleşme hatalarından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla bu aşamadan mayoz bölünme sorumludur. Hücre bölünmesi konularında anlatıldığı gibi, mayoz bölünmede biri anneden diğeri babadan gelen ve birbirlerine benzeyen homolog kromozomlar (2n) mayoz 1’de yan yana gelerek eşleşirler, tetradlar oluştururlar. Daha sonra bu kromozomların mayoz 2 aşamasında ayrılarak yavrulara “n” sayıda gitmesi gerekmektedir. Eğer mayoz 1’de hata şekillenirse heterodismi, mayoz 2’de hata şekillenirse isodisomi meydana gelebilir.