İnsanlarda K ve B grubundaki bazı vitaminler kalın bağırsağımızda yaşayan mutualist bakteriler tarafından üretilir. Birçok vitamin koenzim olarak kullanıldığından, vücuttaki vitamin eksikliğinde bazı enzimler görev yapamaz. Buna bağlı olarak bireyde bazı metabolik aksaklıklar ve hastalıklar ortaya çıkar. Vitaminler yağda ve suda çözünen vitaminler olmak üzere iki grupta incelenir.
a. Yağda çözünen vitaminler:
• A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünen vitaminlerdir.
• Fazlası karaciğerde depolanır. Bu nedenle eksiklik belirtileri geç görülür.
• Aşırı miktarda alınmaları zehirlenmeye neden olabilir.
• Besinlerle alınan yağ miktarı yeterli olmazsa, bu vitaminlerin emilim oranı azalır.
b. Suda çözünen vitaminler:
• C vitamini ile B grubu (B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12) vitaminleri suda çözünen vitaminlerdir.
• Fazlası genelde depo edilemediğinden idrarla atılır. Bu nedenle günlük olarak alınmalıdır.
• Vücutta depolanamadığı için eksiklik belirtileri çabuk ortaya çıkar.
A Vitamini
İhtiyacımız olan A vitaminini besinlerle doğrudan ya da karoten olarak alırız. Karoten karaciğerde A vitaminine dönüştürülüp kana verilir. Görme olayında etkili olan maddelerin yapısına katılır. Bu nedenle eksikliğinde gece körlüğü ortaya çıkar. Hücre yenilenmesi, mikroorganizmalara karşı direnç sağlanması ve cildimizin güneşin zararlı ışınlarından korunması için gereklidir.
Hayvansal besinlerden balık yağında, süt, peynir ve tereyağında, bitkisel besinlerden havuç, domates ve kayısı gibi sebze ve meyvelerde bulunur.
D Vitamini
Besinlerle alınan kolesterolden güneş ışığı yardımıyla deri altı hücrelerinde sentezlenir. Kalsiyum ve fosforun ince bağırsaktan emilmesini hızlandırır. Kalsitonin hormonu ile beraber kandaki kalsiyumun kemiklere geçmesi ve depolanmasını düzenleyerek kemiklerin sertleşmesini sağlar.
Büyüme döneminde D vitamininin yeterince alınmaması kemiklerin gerekli oranda sertleşmemesine ve raşitizm hastalığının ortaya çıkmasına neden olur. Ergin dönemde yetersiz alınımı sonucu kemik erimesine neden olan osteoporoz ve kemik yumuşamasına neden olan osteomalazi hastalıkları oluşur. Balık yağında bol, süt ve yumurta sarısında az miktarda bulunur.
E Vitamini
Antioksidan özelliğinden dolayı hücrelerin daha uzun süre yaşamasını ve yenilenmesini sağlar. Kansere karşı koruyucu etkisi vardır.
Eksikliği erkeklerde sperm üretiminin azalmasına, kadınlarda rahim fonksiyonlarının bozulmasına, kasların zayıflamasına, alyuvarların parçalanmasına ve hücrelerde zar yapısının bozulmasına neden olur. Bitkisel yağlarda, et, süt, kuruyemiş ve yumurta sarısında bulunur.
K Vitamini
Besinlerle alınabildiği gibi kalın bağırsaklarımızda yaşayan bazı yararlı bakterilerce de üretilebilir. Kanın pıhtılaşmasında görev yapar. Eksikliğinde pıhtılaşma süresi uzadığından, kan kaybı artar.
Ispanak, domates, lahana, soya fasulyesi, yulaf ve karnıbahar gibi sebzelerde bulunur. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı kalın bağırsaklarımızdaki bakterilere zarar verebileceğinden, vücudumuzda K vitamini eksikliği ortaya çıkabilir.