Abdülhamid’in Bismarck Hakkındaki Düşünceleri
Sultan II. Abdülhamid, hususi doktoruna Otto von Bismarck’ı anlatıyor, tarih 9 Temmuz 1916:
“Şimdi her taraftan Almanya’ya hücumlar oluyor… Bakalım nasıl yakayı kurtaracaklar. İmparator, Prens Bismarck’ın meslek-i siyasîsini terk etti. Başına bu bela geldi. Yoksa gelmezdi. Prens Bismarck gibi bir deha ne gelir, ne de gelecektir. Onun mesleği Rusya, Avusturya ile iyi geçinip İngilizleri de kullanmak, gücendirmemek ve Fransızlarla da ihtilaf Alsace-Lorraine’den ileri geldiğinden o hususta anlaşmaktan ibarettir. Kendisi garip bir adam idi. Başına büyük bir hasır şapka, sırtına da etekleri uzun bir setre giyip nehir kenarında elinde olta balık tutmak, yanında da iri sevgili köpeğini bulundurmak birinci meşgalesi imiş. Oturduğu salonda eşya namına bir yazı masası, birkaç hasır iskemleden ibaret basit bir hâli varmış. Hatta imparatorun huzuruna çıktığı zaman bile köpeği yanında bulunurmuş. Kendisinin doktoruyla görüştüm bu tafsilatı ondan aldım. Şimininger [doğru yazılısı Scheweninger’dir] ismindeki doktorunu Zekiye Sultan’ın hastalığı için göndermiş idi.”
Kaynak: Yusuf Ziya Altıntaş, II. Abdülhamid Özelinde Osmanlı’da Bismarck Algısı, s. 6-7’den naklen Atıf Hüseyin Bey, Sultan II. Abdülhamid’in Sürgün Günleri, s. 198-200.