Büyük Tüketim Merkezlerinde Kasaplık Hayvan ve Et Pazarlaması
Büyük tüketim merkezlerinde kasaplık hayvan ve et pazarlamasını, kasaplık hayvan ve et pazarlamasında etkili olan (komisyoncu, hayvan tüccarı ve toptancı kasap gibi) terminal pazarda pazarlama kuruluşlarının bulunup bulunmadığına ve etki derecelerine göre ayırmak mümkündür. Bu pazarlama kanalları Şekil 7.3’de sunulmuştur.
Endüstriyel mezbahaya (kombina) hayvanlar köy toplayıcıları, hayvan tüccarları, besiciler, komisyoncular, toptancı kasaplar, perakendeci kasaplar gibi pazarlama kanallarından bir ya da bir kaçından geçerek gelmektedir. Büyük tüketim merkezleri genişledikçe; üretim merkezlerinden uzaklaşıldıkça, çeşitli ve değişik pazarlama hizmetlerine ihtiyaç doğmaktadır. Büyük tüketim merkezini besleyen üretici bölge ile terminal pazarın, pazar ile perakende satış noktalarının arasındaki mesafe uzamakta, hizmetin yerine getirilmesi ise başlı başına bir uzmanlık konusu olmaktadır. Son yıllarda ülkemizde alış-veriş merkezleri (hipermarket, süpermarket) artış göstermekte ve bunlar et ve ürünlerinin pazarlanmasında kendi et reyonlarını kullanmaktadır. Büyük süpermarketlerin bazıları et reyonları için ihtiyacı olan hammaddeyi (kasaplık hayvan, karkas-gövde, kemiksiz et gibi) kendisi doğrudan üreticiden temin etmektedir. Bu tip pazarlama kanalı, aracı marjlarının azaltılması açısından önemli olmasına rağmen, perakende marjının yükselmesi dikkat çekicidir. Bu marjın süpermarketler lehine artması hem üretici hem de tüketiciyi olumsuz yönde etkilemektedir. Ülkemizde kasaplık hayvan ve et pazarlamasının ülkenin tüketim ihtiyacına yeterli bir seviyede üretim kesiminde rasyonelleşmeye olanak verecek bir düzeye kavuşturulması ve prodüktivite artışının sağlanabilmesi için alınması gerekli önlemler aşağıdaki gibi sıralanabilir;
• Hayvansal ürünlerde üretimde ve pazarlamada kalite fiyat ilişkisi mutlaka sağlanmalıdır.
• Üretim kesimindeki küçük yaygın ve dağınık işletmeleri yığın halinde üretime dönük olan ihtisaslaşmış işletmeler haline dönüştürecek yapısal ve köklü değişikliklere gidilmelidir.
• Hayvan üreticisi ve yetiştiricilerinin pazarlama hizmetlerini de içerecek şekilde örgütlenmesi teşvik edilmelidir.
• Üretici kesime ucuz maliyetli ve uzun vadeli finansman olanaklarıyla destek sağlanmalıdır.
• Pazarlama zincirinin kısalmasına, bu arada pazarlamada verimlilik artışının sağlanmasına olanak verecek şekilde özel kooperatif ve kamu et sanayi işletmelerinin üretim bölgelerinde planlanması teşvik edilmelidir.
• Kasaplık hayvan ve et üretiminde rasyonelleşmeye etkin bir biçimde olanak verecek şekilde, devlet tarafından geniş kapsamlı destek ve himaye politikası sağlanmalıdır.
• Pazarlama ile ilgili sorunların ancak sağlıklı ve güvenilir pazar bilgilerinin (toplama, yayma) bulunduğu piyasalarda çözümlenebileceği unutulmamalıdır.
Bu şekilde üretim ve pazarlama kooperatifleri ile özel kesim işletmeleri vasıtasıyla yığın halinde üretim yapılması, maliyetlerin azalmasını sağlarken, üreticiler eline perakende satış fiyatının büyük bir bölümü geçecek ve tüketici fiyatlarında ise bir ucuzlama sağlanacaktır. Diğer taraftan, kasaplık hayvan arzının zaman içinde talebe uyumu sağlanarak, pazarlamada spekülatif kazançlara olanak verilmemiş, aynı zamanda hizmetler sektöründe çok daha istikrarlı ve geniş kapsamlı istihdam sağlanmış olacaktır.