Hayvancılık İşletmeleri Ve Veteriner Kliniklerinde Optimum Kuruluş Yeri Seçimi Ve Önemi
İşletmede kuruluş yeri seçiminde rasyonel karar alabilmek için optimum dengenin sağlanması gerekmektedir. Optimum dengenin sağlanmasını etkileyen faktörler satış maliyeti, satış fiyatı ve kârdır. Bu etkenlerden satış maliyetinin minimum, satış fiyatı ve kârın ise maksimum olduğu noktada işletme açısından kuruluş yeri seçiminde optimum denge yakalanmış olmaktadır. Tüm sektörlerde olduğu gibi hayvancılık sektörüne ilişkin işletme yatırımlarında da aday kuruluş yerlerinin belirlenmesi ve ekonomik açıdan değerlendirilmesi işlemi dikkatli ve özenli bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Burada özellikle seçilme şansı bulunan tüm konumların muhakkak aday kuruluş yerleri arasında bulunması ve işlem hacminin azaltılarak detaylı analizlerin yapılması yönünden aday kuruluş yerlerinin mümkün olan en az sayıda ele alınması büyük önem taşımaktadır. Aşağıda Tablo 5.1’de sunulan örnekte 3 farklı bölgede kurulmuş bulunan işletmelerde üretilen üründen işletmenin kurulduğu yere bağlı olarak elde edilen kârın nasıl değiştiği gösterilmiştir.
Örnekte görüldüğü gibi işletmedeki üretim maliyetleri işletmenin kuruluş yeri seçiminde önemli olmakla birlikte karar vermekte tek başına kriter teşkil etmez. Toplam üretim maliyeti dikkate alındığında A bölgesi işletmenin kuruluşu açısından en uygun olan yer olarak göze çarpmaktadır. Ancak, bu aşamada karar vermek yanıltıcı olabilir. Bu nedenle işletmede üretim maliyetinden daha çok satış maliyetinin minimize edildiği (asgariye indirildiği) yeri bulmak gerekmektedir. Görüldüğü gibi bu bölge B bölgesidir. İşletme ürün satışından belirli bir gelir beklediğine göre kârın maksimize edildiği yer B kuruluş yeri olarak ortaya çıkmıştır. İşletmelerde kuruluş yeri seçimine etkili olan faktörlerden satış maliyeti üretim maliyetinden çok daha büyük önem taşımaktadır. Çünkü işletmede üretim maliyetlerinin minimize edildiği yer veya bölgede satış maliyetleri her zaman minimum olmayabilir. Bu kapsamda işletme kuruluşu için proje çalışmalarında üretim maliyetinin minimizasyonundan sonra satış maliyetinin nerede minimum olduğunu ayrıca incelemek ve değerlendirmek uygun olacaktır. Türkiye ekonomisinin büyümesi ve gelişmesi, tüm sektörlerde olduğu gibi hayvancılık alanında da yığın halinde üretim yapan, devamlı ve tam kapasitede çalışan, iç piyasa kadar dış satıma yönelik faaliyetlerde bulunan, yeni yatırımlarla kırsal ekonomik kalkınmaya önemli katkıda bulunan işletmelere sahip olmakla mümkün olabilir. Bu çerçevede hayvancılık işletmelerinin (sığır besi, süt sığırcılığı, tavukçuluk işletmeleri vs.) başarısı ve rasyonel şekilde üretimde bulunmasında etkili faktörlerin başında kuruluş yeri seçiminin en doğru ve uygun şekilde yapılması yer almaktadır. Hayvancılık alt sektörlerinin üretim özellikleri ve piyasa yapılarındaki farklar yatırım esnasında göz önüne alınmalıdır. Hayvancılık işletmeleri için kuruluş yeri seçiminde optimumu yakalamak adına, üretim maliyetlerini oluşturan faktörlerin (yem, işçilik, hayvan materyali, aşıilaç, altyapı, stoklama ve malzeme giderleri vb.), pazarlama ve ulaştırma masraflarının, ürün satış fiyatı ve gelirin, birim maliyet ve kârlılığın bir bütünlük içinde ele alınması ve irdelenmesi gerekmektedir. Aynı durum hayvancılık sektörüne hizmet götüren veteriner kliniklerinin kuruluş yeri seçiminde de söz konusudur. Veteriner klinik işletmelerinde kuruluş öncesi çalışmalar kapsamında yatırım maliyeti tutarı, finansman ihtiyacı, gelir unsurlarının belirlenmesi ve dönemsel kazancın tahmini, yatırımın geri dönüş süresi gibi hususlar üzerinde durulmalıdır. Veteriner kliniklerinin kuruluş yeri seçiminde veteriner hekimlerce dikkate alınan faktörler arasında bölgedeki hayvan populasyonu, semt hane halkı gelir düzeyi, klinik sayısı ve birbirine yakınlığı, çevreyi tanıma ve sermaye durumu öncelikli olarak ele alınmaktadır. Klinik kurarken karşılaşılan en önemli sorunlar ise kredi ve finansman olanaklarının yetersizliği, kuruluş aşamasındaki bürokratik işlemler, tanıtım ve halkla ilişkilerde yaşanan sorunlar, cihaz ve ekipman noksanlığı ve kaliteli yardımcı personel temini olarak göze çarpmaktadır.