Ünite 1- Farmakolojiye Giriş, İlaç, Doz, Farmasötik İşlemler ve İlaç Şekilleri
Farmakoloji ve farmakolojinin dallarını tanımlamak.
Farmakoloji, ilaç bilimi demektir. İlaçların fiziksel ve kimyasal özellikleri, dayanıklılıkları, kaynakları, vücuda giriş yolları ve emilmeleri, vücutta dağılmaları, çeşitli dokular, organlar ve sıvılara geçmeleri, vücutta uğradıkları değişiklikler ve vücuttan atılmaları, ilaçların etkisine aracılık eden mekanizmalar ve etkileri, ilaçların yan ve zararlı etkileri, ilaçlar arasında geçimsizlikler ve etkileşmeler, ilaca direnç ve bağımlılık gibi hususlar hakkında bilgi verir. Anlaşılmasını kolaylaştırmak için, farmakoloji bilimi alt dallara ayrılarak incelenebilir.
İlaç tanımı, ilacın özellikleri ve kaynaklarını tanımlamak.
Hastalıkların sağaltımı için kullanılan madde ilaç diye bilinir. İlaç, farmakoloji biliminin ana unsurudur. İlaç, doğal kaynaklardan elde edilir veya yarı-sentetik ve sentetik olarak hazırlanır. İlacın etkisinin son derece seçici ve geçici olması diye iki önemli özelliği vardır. Seçici etki, kullanım amacıyla ilgili hücreyi, dokuyu, organı ve buralardaki belirli biyolojik olayları etkilemesi ama diğer sistem veya kısımları etkilememesi anlamındadır. Geçici etki, ilaç kullanımının durdurulmasını takiben etkisinin belli bir süre sonra kendiliğinden kaybolmasını ve kalıcı bir etkisinin kalmamasını ifade eder.
İlaçların dozlarını tanımlamak ve ayarlamak.
İstenen etkiyi oluşturan ilaç miktarı doz diye bilinir. İstenen etki ateşin düşürülmesi, ağrının kesilmesinde olduğu gibi farmakolojik bir etki veya hayvanın zehirlenmesi veya öldürülmesinde olduğu gibi toksikolojik bir etki veya sonuç olabilir. Doz, hayvan türü, verilme yolu, hayvanın yaşı, canlı ağırlığı gibi hususlar dikkate alınarak ayarlanabilir. Doz bildirimi, bugün daha ziyade canlı ağırlık (c.a.) dikkate alınarak ağırlık/ağırlık esasına göre ifade edilir (yani, mg/kg c.a.).
Farmasötik işlemleri tanımlamak ve bazılarını yapabilmek.
İlaç veya ham ilacın hastalara uygulanabilir bir şekle sokulması işlemleri farmasötik işlemler diye bilinir. Bu işlemlerle hazırlanan ilaçlar bir yandan daha arı ve temiz şekle sokulurlar, bir yanda da istenmeyen etkileri azaltılır. Böylece, bu işlemlerle ilaçlar kendilerinden beklenen etkilerini gösterebilir şekle sokulurlar.
İlaç şekillerini tanımlamak.
İlaç şekilleri fiziksel özellikleri ve hazırlanış şekillerine göre ayrılırlar. Fiziksel özelliklerine göre katı, yarı- katı ve sıvı ilaç şekilleri diye ayrılırken, hazırlanış şekillerine göre majistral ilaçlar, resmi ilaçlar ve hazır ilaçlar diye üçe ayrılırlar.