Hijyen ve Sanitasyon: 6. Ünite – Toplu Yaşam Ortamları ve Hijyen
Konut hijyeni ve sağlığı ilkelerinin özelliklerini anlatabilmek
Hijyen sadece kimyasal ve mikrobiyolojik kirliliklerin ve kirleticilerin ortamdan uzaklaştırılması değildir. Sağlığı etkileyen etkenlerin kontrol altına alınması uygulamalarıdır. Bu uygulamalar insanın olduğu her yerde alınması gereken bir takım önlemleri içerir. Alınan bu önlemlerin etkinliği önlemlerin niteliği yanında sürekliliği, herkes tarafından uyulması, genelliği ve kapsayıcılığı ile de yakından ilişkilidir. İnsanlar yerleşik hayata geçtikten sonra barınma amaçlı konutlar inşa etmeye başlamışlardır. Günümüzde konutların yapısı, niteliği, içeriği, fonsiyonelliği, kullanılan malzemeler, eşyalar, eşyaların yapıldığı maddeler ve malzemeler, dış etkenler nedeniyle boyutu oldukça farklılaşmış, hatta kent ve büyük kentlerde neredeyse orta büyüklükte bir ilçe nüfusunu içerisinde barındıracak bir duruma gelmiştir. Bu nedenle konut sağlığı ve alınması gerekli sağlık ve hijyen önlemleri sağlık sorunlarının oluşması ve yayılmasını engellemek açısından zorunlu bir hâl almıştır.
Okul hijyeni ilkelerinin özelliklerini sıralayabilmek
Toplu yaşam alanları içerisinde üç yer vardır ki sağlık ve hijyen önlemleri için çok önemlidir. Bunlar okullar, hastane gibi sağlık kurumları ve yiyecek-içecek üreten ve satan işyerleridir. Okullar çok küçük yaşlardan başlayarak üniversite dâhil hem sağlık ile ilişkili tüm konular hakkında eğitimlerin ve davranış değişikliklerinin kazanıldığı ve kazandırılmaya çalışılan bir yerdir. Hem de iç ve dış etkenlerin sağlık ve hijyen anlamında kontrol altına alınması ve izlenmesi gereken yerlerdir.
Sağlık kurumlarında alınması ve uyulması gerekli sağlık ve hijyen önlemlerinin özelliklerini tanımlayabilmek
Sağlık hizmetlerinin sunulduğu sağlık kurumlarında fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik koşulların uygun hâle getirilmesi kurumun sağlıklı ve hijyenik hizmet etmesine olanak sağlar. Sağlık kurumunun basamak derecesi arttıkça o kurumdan hizmet alan ve o kurumda çalışan kişi sayısı artmakta, bu da sağlık ve hijyen önlemlerinin daha geniş kapsamlı alınmasını zorunlu kılmaktadır
Yiyecek, içecek üreten ve satan yerlerde hijyen ilkelerinin özelliklerini ifade edebilmek
Günümüzde toplu yaşam biraz daha farklılaşmış toplu yemek yenilen ve içilen, zaman geçirilen bir hâle dönüşmüştür. Bu nedenle ev dışında yemek yeme, dinlenme ve eğlence anlamıyla önemli olduğu gibi iş yaşamı nedeniyle zorunlu hâle gelmiştir. Yiyecekiçecek üreten işyerlerinin hijyenik koşulları buradan hizmet alanlar, çalışanlar ve çevre açısından çok önem arz etmektedir. Hijyen önlemlerinin her üç örnekte olduğu gibi herkes tarafından uyulması, etkin ve sürekli alınması gereken önlemler bütünü olarak değerlendirilmesi gerekir.
Hasta bina sendromunun tanımını yapabilmek, özelliklerini ve korunma yollarını anlatabilmek
Toplu yaşamın gelişmesi, büyümesi ve artması farklı sağlık sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Bunlardan birisi de son zamanlarda 30-40 yıldır tanımlanan hasta bina sendromudur. Bu rahatsızlıklar bütünü iç ortamın konut, sağlık ve hijyen koşullarının ne kadar önemli olduğunu ortaya koyması açısından da önemsenmelidir.
Vektör ve kemirgenlerle mücadelenin önemini ve özelliklerini ifade edebilmek
Dünyada yaşamın var olmaya ve gelişmesine paralel olarak her canlı kendi yaşamı için mücadele etmekte ve varlığını sürdürmeye çalışmaktadır. Bu anlamda vektör ve kemirgen adı verilen canlılar bir taraftan kendi yaşamlarını devam ettirme için mücadelelerini sürdürürlerken, diğer taraftan maalesef insan sağlığı açısından tehlike ve riskler taşımaktadırlar. Hatta bu etkiler bireysel olmadan öte salgın boyutlarına ulaşabilmekte ve ölümlere neden olabilmektedirler. Bu nedenle vektör ve kemirgen kontrolü başta kentsel ve toplu yaşam alanlarında olmak üzere insan olan her yerde ciddi önem kazanmıştır. Bu canlıların kontrolü için geliştirilen ve pestisit adı verilen kimyasal yöntemler ise bir taraftan bu canlıların insanlara zararlarını azaltmada oldukça yardımcı olmuştur. Ancak öbür taraftan diğer canlıları da etkileyerek ekolojik dengenin bozulmasına, insanlarda akut ve kronik, hatta genetik sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadırlar. Pestisit terimi yerine biyosit terimi kullanılmalı, bu ürünlerin sadece zararlılara değil diğer canlılara ve insanlara zararlı etkilerinin olduğu unutulmamalı ve bilinçli kullanılmalıdır. Bu nedenlerle toplu yaşam alanlarında genel sağlık ve hijyen önlemlerinin etkin ve sürekli olarak alınması, uyulması gereken kurallara herkesin uyum göstermesi gerekliliğin ötesinde zorunludur.