Skaler ve Vektörel Büyüklükler

Fiziksel büyüklüklerden bazılarını ifade etmek için yalnızca sayı ve birim kullanmamız yeterli olur. Örneğin; “3 metre” denildiğinde fiziksel büyüklük olan uzunluktan, “5 kilogram” denildiğinde de kütleden söz ettiğimiz açıkça anlaşılır. İfade etmek için yalnızca sayı ve birimin yeterli olduğu büyüklüklere, skaler büyüklükler denir. Bazı fiziksel büyüklükleri ifade etmek için ise yalnızca sayı ve birim yeterli değildir. Örneğin; rüzgarın hızı 5 m/s denildiğinde, rüzgarın yönü belirtilmediği için ifade eksik olur ve bu veriyi kullanamayız. Sayı ve birimin yanında mutlaka yönünü de belirtmemiz gereken büyüklüklere vektörel büyüklükler denir. Bir sıraya iki öğrenciden biri 3 N, diğeri 5 N kuvvet uyguluyor olsun, sıranın hangi yöne, kaç newton ile hareket ettiğini bulmak için bu veriler yeterli midir? Öğrencilerin sıraya uyguladığı kuvvetlerin yönü belirtilmediğinde bu sorunun cevabını kesin olarak bulamayız; çünkü aynı yönde çekiyorlarsa 8 N ve zıt yönde çekiyorlarsa 2 N olmak üzere iki farklı sonuca ulaşırız. Hızı ifade ederken olduğu gibi kuvveti ifade ederken de sayısal değerinin yanında mutlaka yönünü belirtmeliyiz. Aşağıdaki şemada skaler ve vektörel büyüklüklerden bazıları verilmiştir.

Vektörler, birbiri ile toplanabilir; toplama işlemi sonunda yeni vektör elde edilir. Birden fazla vektörün toplanması ile elde edilen vektöre bileşke vektör denir. Bileşke vektör R ile gösterilir. Daha öncede belirttiğimiz gibi vektörel büyüklükler toplanırken yönü, doğrultusu ve şiddeti dikkate alınır. Hız ve kuvvet kavramlarının vektörel büyüklük olduğunu biliyoruz. Şimdi vektörel büyüklüklerde toplama işlemini örnekler üzerinde inceleyelim:

Bir Cevap Yazın